Page 127 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 127
58 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
1. Kanser hücrelerine dönüşmüş olan hücrelerin bağışıklık sisteminin işleyişini nasıl etkilemektedir?
Akyuvar hücrelerinin kanser hücrelerine nasıl dönüştüğünü açıklayınız.
Yönerge Pıhtı oluşumu ile ilgili aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
2. Lösemi hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Bulaşıcı olmamasına rağmen lösemi hastalarının mas-
ke takmalarının nedeninin ne olabileceğini açıklayınız.
Görsel 1: Kesiklerde, çarpma ve darbelerde kanama sonucunda Görsel 2: Yaralanma olmadan kan damarlarında oluşan pıhtı
oluşan pıhtı
3. Sürekli ayakta çalışmak zorunda olan ve yaz aylarında şikâyetlerinin arttığını belirten bir kişi hangi
rahatsızlıktan bahsediyor olabilir? Çalışma şartlarının ve artan sıcakların toplardamar ve kapakçık- 70 kilogram ağırlığında bir insanda 5 litre kan bulunmaktadır. Yaralanma sonucu damarların kesilmesi
lar üzerindeki etkisini dikkate alarak açıklayınız. durumunda bu kanın 2 litresi kaybedilirse ölüm gerçekleşebilir. Vücudumuz kan kaybını pıhtılaşma ile
önlemektedir. Kesik küçükse kan pulcukları toplanarak kesiği bir tıkaç gibi kapatmaktadır. Kesik büyük-
se ve kan akışı devam ediyorsa pıhtılaşma tepkimesi gerçekleşir. Bunun için kan pulcuklarından bir en-
zim üretilir. Bu enzim pıhtılaşma proteinlerinden pıhtı oluşturur. K vitamini ve kalsiyum da tepkimede
görev alır. Bu işin iyi tarafı ama bazen damar içinde de pıhtı oluşmaktadır. Damar içinde pıhtı oluşması
için normal kan akışının bozulması, diğer deyişle damarda düz bir şekilde akan kanın hızının yavaşlaya-
rak birikmesi gerekir.
Bu pıhtılardan biri de Derin Ven Trombozu (DVT) hastalığı sonucu oluşur. Bacak kaslarımızın içinden
4. Kolesterolün yağlı birikintilerinin atardamar duvarlarında birikmesi damarların esnekliğini kaybe- geçen büyük bir toplardamar vardır. Bu damar bacaktaki kanın %90’nını kalbe taşımaktadır. Bacakta de-
derek kalınlaşmasına, ateroskleroz olarak adlandırılan hastalığın oluşumuna neden olur. Bu hastalı- riye yakın bölgeden geçen iki toplardamar daha vardır. Bu iki toplardamar ise bacaktaki kanın %10’unu
ğın ilerleyen evrelerinde kalp krizi oluşumunu ne şekilde tetiklediğini açıklayınız. kalbe taşır. Derin Ven denilen damar kanın %90’ını taşıyan damardır. İşte DVT denen hastalık bu da-
marda pıhtı oluşmasıdır. Bu pıhtı damar duvarında kalabildiği gibi oradan ayrılıp akciğer kılcallarına
da gidebilir. Bu durumda akciğer kıllcaları tıkanır. Akciğer embolisi denen bu pıhtı atma durumu çok
tehlikelidir, ölümle sonuçlanabilir. Peki bu büyük damar içinde niye pıhtı oluşur?
Hareketsiz yaşam toplardamarlarda kanın taşınmasını zorlaştırır. Toplardamarlardaki kapakçıkların
bozulmasına neden olabilir. Hareketi azalan kanda pıhtı oluşabilir. Obezite, yanlış beslenme damar iç
yüzeyindeki hücrelerde kolesterol birikimlerine neden olabilir. Bu birikimlerdeki pürüzlü yüzeyler pıhtı
oluşumuna neden olabilir. Ayrıca parmak aralarında mantar varsa, ayak topuğunda çatlaklar çoksa bu-
5. Verilen bilgilerden, orak hücre anemisi hastalığının kalıtsal bir hastalık olduğu söylenebilir mi? Olu- radan kana giren mikroorganizmalar damar içinde iltihaplanmaya ve pıhtı oluşumuna neden olabilir.
şan şiddetli ağrıların sebebini belirtiniz.
1. Hareketli yaşam, spor yapmak, yürümek pıhtı oluşumunu engelleyebilir mi? Cevabınızı kanın toplar-
damarlarda akışını sağlayan etkenleri dikkate alarak veriniz.
124
Hazırlayan: Mustafa ERGÜL
