Page 130 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 60

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.4.4. Dolaşım sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur.
Genel Beceriler: Karar Verme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi KOLESTEROL DOST MU DÜŞMAN MI? 30 dk.

Amacı Dolaşım sisteminin sağlıklı yapısının korunması için günlük hayatta yapılması gerekenler hakkında çıkarımda bulunabilme. Bireysel

Yönerge Kardiyovasküler hastalıklarla ilgili verilen metni okuyunuz. Aşağıdaki soruları metinden yararla-
narak ve sağlıklı yaşam şekli ile ilgili güncel bilgilerinizi kullanarak cevaplayınız.

Kalp damar hastalıklarının oluşma-
sında önemli bir role sahip olan ko-
lesterol, kan plazmasında binlerce ko-
lesterol molekülünün oluşturduğu
partiküller hâlinde ve proteine bağlı
lipidler hâlinde taşınır. Bu parçacık-
lardan biri olan düşük yoğunluklu li-
poprotein LDL kolesterolü zar yapımı
için hücrelere taşır, yüksek yoğunluk-
lu lipoprotein HDL fazla kolesterolü
karaciğere götürür. Halk arasında
LDL kötü kolesterol, HDL iyi koleste-
rol olarak adlandırılır. Kalıtım, tütün
Görsel: Atardamarda ateroskleroz
ürünleri ve trans yağların tüketilmesi,
hipertansiyon ve diyabet gibi pek çok faktör LDL’nin HDL’ye oranını artırarak kalp damar hastalığı
riskini yükseltmektedir. Kötü kolesterolde aslında kötü olan, kolesterolün kendisi değil kan içerisinde
kolesterolün taşınmasını sağlayan lipoproteinin özelliğidir. Kolesterol hem hayvan hücresi zarlarının
bir bileşenidir hem de cinsiyet hormonlarının da dâhil olduğu diğer steroitlerin sentezlendiği öncül-
dür. Endokrin sistem ve sindirim sisteminde önemli görevlere sahip bir moleküldür.
LDL yükseldiğinde kolesterol molekülü atardamar çeperinde başka moleküllerle birleşir ve ateroskleroz
denilen damar sertliğine neden olur. Sağlıklı atardamarların iç yüzeyi kan akışını kolaylaştıracak düz-
gün ve pürüzsüz yüzeye sahiptir. Fazla miktarda lipit ve kolesterol birikimi sonucu plak olarak adlandı-
rılan birikimler arter duvarını kalınlaştırarak sertleştirir ve damardaki daralma artar. Tedavi edilmeyen
aterosklerozun sonucu çoğunlukla kalp krizi veya felçtir. Kalp krizi, kalp kasına oksijence zengin kanı
taşıyan koroner damarların tıkanması sonucu kalp dokusunun zarar görmesi veya ölmesidir.

Bu duruma zıt olarak egzersiz, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri LDL/HDL oranını azaltmaktadır.
Ayrıca yüksek risk grubundaki bireylerin LDL düzeyi, statin denilen ilaçlarla düşürülerek kalp krizi
riski azaltılabilmektedir.

1. Günlük diyetinde ağırlıklı olarak kırmızı et, salam, sosis, sakatat gibi hayvansal gıdaları tercih
eden ve tütün ürünlerini kullanan Emre ile; sebze, tahıl, baklagil ve zeytinyağı ağırlıklı, posadan
zengin besinlerle beslenen Gizem kan testi yaptırarak LDL ve HDL seviyelerini ölçtürmüşlerdir.
Gizem ve Emre’nin LDL/HDL oranlarının nasıl çıkmasını beklersiniz? Gerekçesiyle açıklayınız.

127