Page 128 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 59

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.4.4. Dolaşım sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur.
Genel Beceriler: Karar Verme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi BEN PIHTI: YARARLI MIYIM ZARARLI MIYIM? 30 dk.

Amacı Dolaşım sisteminin sağlıklı yapısının korunmasında yapılması gerekenleri pıhtı oluşumu ile ilişkilendirerek açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Pıhtı oluşumu ile ilgili aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Görsel 1: Kesiklerde, çarpma ve darbelerde kanama sonucunda Görsel 2: Yaralanma olmadan kan damarlarında oluşan pıhtı
oluşan pıhtı

70 kilogram ağırlığında bir insanda 5 litre kan bulunmaktadır. Yaralanma sonucu damarların kesilmesi
durumunda bu kanın 2 litresi kaybedilirse ölüm gerçekleşebilir. Vücudumuz kan kaybını pıhtılaşma ile
önlemektedir. Kesik küçükse kan pulcukları toplanarak kesiği bir tıkaç gibi kapatmaktadır. Kesik büyük-
se ve kan akışı devam ediyorsa pıhtılaşma tepkimesi gerçekleşir. Bunun için kan pulcuklarından bir en-
zim üretilir. Bu enzim pıhtılaşma proteinlerinden pıhtı oluşturur. K vitamini ve kalsiyum da tepkimede
görev alır. Bu işin iyi tarafı ama bazen damar içinde de pıhtı oluşmaktadır. Damar içinde pıhtı oluşması
için normal kan akışının bozulması, diğer deyişle damarda düz bir şekilde akan kanın hızının yavaşlaya-
rak birikmesi gerekir.
Bu pıhtılardan biri de Derin Ven Trombozu (DVT) hastalığı sonucu oluşur. Bacak kaslarımızın içinden
geçen büyük bir toplardamar vardır. Bu damar bacaktaki kanın %90’nını kalbe taşımaktadır. Bacakta de-
riye yakın bölgeden geçen iki toplardamar daha vardır. Bu iki toplardamar ise bacaktaki kanın %10’unu
kalbe taşır. Derin Ven denilen damar kanın %90’ını taşıyan damardır. İşte DVT denen hastalık bu da-
marda pıhtı oluşmasıdır. Bu pıhtı damar duvarında kalabildiği gibi oradan ayrılıp akciğer kılcallarına
da gidebilir. Bu durumda akciğer kıllcaları tıkanır. Akciğer embolisi denen bu pıhtı atma durumu çok
tehlikelidir, ölümle sonuçlanabilir. Peki bu büyük damar içinde niye pıhtı oluşur?
Hareketsiz yaşam toplardamarlarda kanın taşınmasını zorlaştırır. Toplardamarlardaki kapakçıkların
bozulmasına neden olabilir. Hareketi azalan kanda pıhtı oluşabilir. Obezite, yanlış beslenme damar iç
yüzeyindeki hücrelerde kolesterol birikimlerine neden olabilir. Bu birikimlerdeki pürüzlü yüzeyler pıhtı
oluşumuna neden olabilir. Ayrıca parmak aralarında mantar varsa, ayak topuğunda çatlaklar çoksa bu-
radan kana giren mikroorganizmalar damar içinde iltihaplanmaya ve pıhtı oluşumuna neden olabilir.

1. Hareketli yaşam, spor yapmak, yürümek pıhtı oluşumunu engelleyebilir mi? Cevabınızı kanın toplar-
damarlarda akışını sağlayan etkenleri dikkate alarak veriniz.

125