Page 182 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 86

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.6.1. Üriner sistemin yapı, görev ve işleyişini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi SUSUZ YAŞAYAMAM 20 dk.
Amacı İnsanda su kaybını azaltan adaptasyonları açıklayabilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Canlılarda metabolizma sonucu oluşan ve vücut için gerek-
siz ya da zararlı olan maddelerin dış ortama atılmasına bo-
şaltım denir. Boşaltımda görev alan organlardan oluşan sis-
teme üriner sistem adı verilir. Proteinler enerji üretmek için
oksijenli solunumda kullanıldığında ya da azot içeren orga-
nik moleküller azot içermeyen organik moleküllere dönüş-
türüldüğünde çok zehirli bir molekül olan amonyak oluşur.
Bazı hayvanlar amonyağı doğrudan uzaklaştırırken çoğu
tür, bunu önce daha az zehirli olan üreye ya da ürik aside
dönüştürür. Ancak bu maddelerin yapımı için de ATP harcanır.
Üre, diğer metabolik atıklarla üriner sistem sayesinde vücuttan uzaklaştırılır. Üriner sistem, atık
maddeleri vücuttan uzaklaştırırken aynı zamanda vücut sıvılarının hacminin ve bileşiminin kontro-
lüne yardımcı olur. Sodyum, potasyum ve klor gibi elektrolitlerin kan plazmasındaki yoğunluğunun
ayarlanmasında üriner sistem etkilidir.

1. Bir böbrekte kandan süzülen maddelerin hangilerinin atılıp hangilerinin atılmayacağı nasıl belirlenir?

2. Bir insanda bir gün içinde böbrekte glomerulustan Bowman kapsülüne geçen süzüntü miktarı 24
saatte yaklaşık 170-190 litre kadardır. Ancak bu süzüntünün tamamı dışarı atılmaz. Eğer dışarı
atılsaydı bir insan günde ortalama 180 litre madde kaybederdi ki bunun büyük oranı da su olurdu.
Fakat böbrekler 24 saatte 1-1,5 litre idrar üretir. Buna göre süzüntü ve oluşan idrar arasındaki farkı
nasıl açıklarsınız?

3. Bazı karasal hayvanlar, vücuttan azotlu artıklarını atmada fazla enerji gerektirmeyen amonyak
şeklinde atmak yerine üretimi için enerji gerektiren üre ve ürik asit olarak atmayı tercih eder. Kara
hayatına uyum sağlamış bu hayvanlar, vücutlarından azotlu artıklarını neden üre ve ürik asit şek-
linde uzaklaştırır?

179