Page 256 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
5. İnsanlarda kasların büyüklüğünü etkileyen temel faktörler, gene- kaslardır. Güç ve sürat gerektiren sporlarda Tip II kas liflerinin faz-
tik faktörler ve testosteron hormonudur. Beslenme ile alınan be- lalığı, dayanıklılık gerektiren sporlarda ise Tip I kas liflerinin faz-
sinler, vitaminler ve mineraller kas gelişimini hızlandırır. Ayrıca lalığı avantajdır. Bir maraton koşucusu yavaş ve tempolu koşmak
egzersiz ile kas büyüklüğü %30–60 arasında arttırılabilir. zorundadır. Bu sporcuların kaslarında Tip I (kırmızı kas) kas lifi
6. Desteklenemez. Dil, yemek borusunun başlangıcı ve diyaframın miktarı daha fazla olur. Eğer Tip II kas lifi daha fazla olsaydı ma-
yapısında çizgili kaslar bulunmaktadır. raton koşucusu çabuk yorulurdu ve yarışmayı tamamlayamazdı.
7. Vardır. Çizgili kaslar, oksijen eksikliğinde aktivitelerini devam et- 4. Bir kas lifi ATP ihtiyacını kreatin fosfat, glikoliz (laktik asit fer-
tirebilmek için laktik asit fermantasyonu ile enerji üretebilir. mantasyonu) ve oksijenli solunum ile karşılar. Tip II kas liflerin-
de kreatin fosfattan hızlı biçimde ATP üretilir. Yapılan egzersizin
Etkinlik No.: 28 - Hareket şiddeti yüksekse glikozun bir kısmı oksijensiz ortamda yıkılır ve
1. Kemik olan yüzeyin olduğu tarafa doğru hareket kısıtlanmış olur. açığa çıkan enerji kullanılır.
Aksi takdirde eklem bölgesinde her yöne doğru hareket gerçek- 5. Ortalama bir bireyde beyaz ve kırmızı kas lifi oranı %45’e %55
leşebilirdi. ise demek ki bu oran çevresel faktörlerce değişebilir. Kas lifi sa-
2. İnsan vücudunun farklı bölgelerinde farklı eklem tipleri bulunur. yısı artmaz ama kas lifi oranı değişebilir. Yapılan antrenman ve
beslenmeye göre bir bireyin metabolizma kapasitesi (mitokondri
Örneğin kafatasındaki kemikler testere dişleri gibi birbiri içeri- sayısı, kasa giden damar miktarı) değişebilir.
sine girmiş durumdadır ve hareket yetenekleri yoktur. Omurlar
arasında bulunan eklemlerin hareket kabiliyeti azdır. Bu yüzden 6. Hipotez: Günlük yapılan egzersizler bacak kaslarındaki kas lifi
öğrencinin görüşü yanlıştır. çeşidi dağılımını etkiler.
Tahmin: Eğer günlük yapılan egzersizler kas lifi çeşidi dağılımını
3. etkiliyorsa kısa süreli ve yüksek tempolu egzersizlerde beyaz kas
Kasılma Gevşeme lifi miktarı artmalıdır.
Deney: Bu çalışmada kobay farelerinden yararlanılır. Başlangıç
Aktin ve Miyozin boyu Değişmez Değişmez için farelerin alt bacak kaslarından doku örnekleri alınarak mik-
roskopta incelenir. Beyaz (Tip II) ve kırmızı (Tip I) kas lifi sayıları
Z çizgileri Birbirine Birbirinden not edilir. Kontrol grubunu oluşturmak için ayrılan farelerin ka-
yaklaşır uzaklaşır feslerine egzersiz yapabilecekleri dönence aleti konulmaz. Deney
A bandı boyu Değişmez Değişmez grubu için ayrılan farelerin kafeslerine dönence bırakılır. Diğer
tüm koşullar (günlük verilen besin miktarı, besin çeşidi, ortamın
I bandı boyu Azalır Artar sıcaklığı) eşit tutulur. Farelerin bacak kaslarından doku örnekleri
2-3 ayda bir alınarak incelenir.
Sonuç: Eğer deney grubu farelerinin bacak kaslarında beyaz kas
Sarkomer boyu Azalır Artar lifi sayısı artıyorsa hipotez geçerli olur. Eğer kayda değer bir artış
olmazsa hipotez değiştirilir.
Kasın genişliği Artar Azalır
Etkinlik No.: 30 - Bir Hareket Çok Sistem
4. Spor yapmaya başlayan kişi aktif şekilde kaslarını kullanacaktır. 1. Maçtan önce yapılan ısınma hareketleri, solunum ve dolaşım sis-
Bu durumda kasların ihtiyacı olan oksijeni kullanmak için damar temini hızlandırır. Kan dolaşım hızının artmasıyla kaslara daha
sayısında da artış görülecektir. Kas hücrelerinin bölünme yetene- fazla oksijen ve besin iletilir. Kaslarda enerji üretiminin artması
ği yoktur, bu nedenle hücre sayısında değişiklik görülmez. Ancak vücut ısısının da artmasına neden olur. Bu da kasların, liflerin ve
sporla birlikte miyofibrillerin sayısı artacağı için mevcut kas lifle- eklemlerin esnekliğini artırır. Maçta sakatlanma riski azalır.
rinin çapı artmaya başlar.
2. Yoğun kas faaliyetleri sonunda kaslarda ağrı ve yorgunluk hissedi-
5. İskelet kasları, liflerden oluşur. Tek bir sinirin tek bir lifi uyarması lir. Kaslar bir süre kullanılmamışsa ve antrenman yapılmamışsa bu
iskelet kasının tamamen uyarılmasını geciktirecektir. Bu da kasın ağrı ve yorgunluk daha fazla hissedilir. Bunun sebebi ise kaslarda
kasılmasının gecikmesine yol açacaktır. Motor sinirlerin kas içe- biriken laktik asittir. Çizgili kasların faaliyeti sırasında eğer kaslar
risinde dallanma yapması tüm kas liflerinin aynı anda uyarılarak zayıf olursa veya enerji üretimi için oksijen yeterli değilse kas hücre-
kasılmanın başlamasını sağlar. lerimiz laktik asit fermantasyonuna başvurarak enerji üretir. Oluşan
6. İskelet kasının nöronları kesilirse sinir-kas fonksiyonu gerçek- laktik asidin bir kısmı beynimizin ilgili bölgesini uyararak yorgun-
leşmez, kaslar kasılamaz. Bunun sonucunda kas liflerinin çapları luk hissi oluşmasına neden olur. Ayrıca uzun süre hareket etmeyen
küçülür ve kas kütlesi azalmaya başlar. çizgili kaslarda yırtılmalar, küçük lif kopmaları ve biriken laktik asit
Etkinlik No.: 29 - Kas Lifi Çeşitleri kaslarda bir miktar sertleşme ve ağrıya neden olur. Kasların laktik
asidi uzaklaştırması ve bu yıpranmaların tedavisi biraz zaman alır.
1. Soluk almayı sağlayan diyafram kası sürekli kasılmak zorunda olan 3. Düz kaslar neredeyse hiç yorulmazlar. Bunun nedeni düz kaslar-
bir çizgili kas çeşididir. Aynı zamanda yorgunluğa da dirençli olma- da ATP sentezinin sadece oksijenli solunumla olmasıdır. Ayrıca
sı gerekir. Bu yüzden Tip I kas lifi miktarı daha fazladır. Kısa süreli kasılmaları yavaş ve düzenlidir.
sürat koşusu içerisindeki bacak kaslarında ise Tip II kas lifi miktarı İç organların yapısında bulunan düz kaslar, mekik şeklindeki
daha fazla olur. Çünkü bu kaslar hızlı kasılıp çabuk yorulurlar. hücrelerden oluşmuştur. Bu hücreler tek çekirdekli olup aktin
2. Tabloda verilen bilgiye göre Tip I kas lifini yoğun içeren kaslar kır- ve miyozin filamentler hücre boyunca düzenli sıralanmadığın-
mızı renklidir. Kaslara kırmızı rengi miyoglobin verir. Miyoglobin dan düz kaslarda bantlaşma görülmez. Bu nedenle bu hücreler-
de tıpkı hemoglobin gibi yapısında demir bulundurur ve oksijen den oluşan kaslar düz kas olarak adlandırılır. Çizgili kaslarda ise
depolayan bir pigment çeşididir. Aynı zamanda kas lifinde çok bantlaşma görülür. Düz kaslar yavaş kasılıp yavaş gevşer. Çizgili
miktarda mitokondri de bulundurur. Bu yüzden Tip I kas lifini içe- kaslar ise hızlı kasılırlar. Düz kasların kasılıp gevşemesi otonom
ren kaslar enerjilerini oksijenli solunum yoluyla elde ederler. sinir sistemi tarafından düzenlenir ve bu kaslar istemsiz hareket
3. Kısa mesafeli koşucunun bacak kaslarında beyaz kas lifi (Tip II) eder. Düz kaslar; sinirsel, hormonal ve fiziksel uyarılarla kasılır.
miktarı daha fazladır. Bu kas lifleri hızlı kasılan ve kısa sürede yük- Solunum, sindirim, dolaşım, üreme ve boşaltım sistemlerini oluş-
sek kasılma kuvveti sağlayabilen liflerdir. Diğer bir deyişle kısa me- turan organların yapısında düz kaslar bulunur. Çizgili kaslar ise
safe için gereken sürede gerekli enerjiyi üreterek avantaj sağlayan somatik sinirler tarafından uyarılırlar.

253