Page 257 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. Eğer hareketimizi sağlayan çizgili kaslarımızın yerine düz kasları- Etkinlik No.: 32 - Bil Bakalım Hangi Hastalık?
mız olsaydı bazı omurgasızlarda olduğu gibi hareketlerimiz yavaş
olurdu. Ayrıca düz kasları otonom sinir sistemi kontrol ettiği için 1. Romatoid artrit (eklem romatizması) veya osteoartrit (eklem iltiha-
hareketlerimizi istemli de yapamazdık. bı) olabilir. Bu rahatsızlıklar kalıtsal olabileceği gibi çevresel faktörle-
5. Gözlerdeki fotoreseptörler topu izler. Duyu nöronları aracılığıy- rin etkisiyle sonradan da ortaya çıkabilir. Çeşitli mikroorganizmalar
la bu bilgi beyne iletilir. Topun geliş açısı, yüksekliği ve hızı be- ve ağır çalışma şartları eklem rahatsızlıklarına neden olabilir.
yinde yorumlanır. Tepki olarak motor nöronlar; bacaklar, kollar, 2. Osteoporoza, hareketsiz yaşam ve kötü beslenme gibi alışkanlık-
parmaklar ve vücuttaki birçok farklı kasa uyarı gönderir. Kaslar, ların yanı sıra protein metabolizması yetersizliğine bağlı olarak
eklemler, tendonlarla birlikte tüm vücudun organize bir şekilde ortaya çıkan pek çok hastalık sebep olabilir.
sıçrayıp topu yakalamasını sağlar. Bu olay sırasında sinir sistemi, 3. Menisküs, eklem yüzeyini kaplayarak eklemi yastık gibi destekler
dolaşım sistemi, solunum sistemi, endokrin sistem, destek hare- ve diz eklemine binen yükü emerek etkiyi azaltır. Bu yüzden diz-
ket sistemi olmak üzere birçok sistem görev almıştır. de ağrı, kilitlenme ve hareket kısıtlılığına sebep olacaktır.
6. Kasılma, görselde A ile gösterilen bölgedir.
4. Kırık bölgede osteoblast ve kondroblast hücreleri birleşerek yeni
Huxley’in kayan iplikler hipotezine göre düşündüğümüzde,
bir kemik dokusu oluşturur. Osteoklast hücreleri ise kemik atık-
Sarkomerin boyu kısalır larını temizler. Kemiğin dış kısmında, kemik doku yeni bir kıkır-
dak tabakasını oluşturur. Oluşan tabaka önce süngerimsi kemiğe,
I bandı küçülür sonrasında ise sert kemik dokuya dönüşerek kemiğin iyileşme
süreci tamamlanacaktır.
A bandı değişmez
5. Çıkık, eklem yüzeylerinin kalıcı olarak birbirinden ayrılmasıdır.
H bandı daralır/kaybolur Burkulma, eklem yüzeylerinin zorlanmalar sonucu anlık olarak
Aktin ve miyozin proteinlerinin boyu değişmez ayrılmasıdır.
6. D vitamini kalsiyumun bağırsaklardan emilmesinde rol oynar ve
Kasın hacmi değişmez yetersizliği durumunda kandaki kalsiyum değeri düşer. Sonrasın-
Kasın boyu kısalır da kalsiyumun kemiklerden kana geçişi hızlanır ve diş çürükleri,
kemik yumuşaması ve eğrilikleri gözlenir.
7. Kramplar kaslarımızda acı veren şiddetli kasılmalardır. Oktay’ın
bacağında kramp oluşmasının temel sebebi yorgunluktur. Ayrı- Etkinlik No.: 33 -Destek ve Hareket Sistemi Sağlığı
ca kas hücrelerine çok sık ve peş peşe kasılma uyarısının gelmesi
sonucunda kaslar gevşeyememiş ve kramp oluşmuştur. Görselde 1. 3. slayt
uyarıların peş peşe geldiği zaman aralığında diğer deyişle C böl- Raşitizm, genellikle 6-18 aylık çocuklarda görülen kemik hasta-
gesinde kramp oluşmuştur. lığıdır. Raşitizmin en önemli nedeni beslenme eksikliğine bağlı
olarak deride güneş ışınları yardımıyla yeterli D vitamini üreti-
8. Yapılan çalışmalarda düzenli olarak spor yapan insanların kas lememesidir. Ayrıca, daha ender olmakla birlikte bağırsaklardan
ve kemik yoğunluğunun daha fazla olduğu görülmüştür. Eklem yeterince D vitamini emilememesi de raşitizme neden olabilmek-
yapıları daha kuvvetli olup kaslardaki miyoglobin ve miyofibril tedir. D vitamini dışında kalsiyum ve fosfat minerali eksikliği de
miktarında belirgin bir fark vardır. Ayrıca spor yapanlarda duruş kemik gelişimini olumsuz yönde etkiler. Kemik oluşumunun tam
bozukluklarına daha az rastlanmaktadır. olmaması nedeniyle tedavisi geciktirilmiş, ihmal edilmiş hasta-
Etkinlik No.: 31 - Yeşil Ağaç Kırığı larda uzun kemiklerde şekil bozukluğu olur.
2. 4. slayt
1. Periost adı verilen, kemiğin en dış tabakasında bulunan zar kemi- Osteomalazi: Kemik mineralizasyonundaki bozukluk sonucu
ğin enine büyümesine ve kalınlaşmasına sebep olmaktadır. Plati- ortaya çıkan metabolik kemik hastalığıdır. Mineralizasyon bo-
nin yıllar içinde kemiğin içine gömülmesi periostun kemiği enine zukluğu epifiz kıkırdakları kapanmadan ortaya çıkarsa raşitizm
büyütüp kalınlaştırdığını kanıtlar. (Rickets), kapandıktan sonra ortaya çıkarsa osteomalazi ismini
2. Embriyo döneminde iskeleti hiyalin kıkırdak oluşturur. Zamanla alır. En sık görülen belirtileri; kas zayıflığı, kemiklerde kırılganlık,
hıyalin kıkırdak mineral ve kalsiyum birikmesiyle sertleşir. Fakat tüm vücutta yaygın ağrıdır. D vitamini eksikliği veya D vitamini
çocukluk dönemlerinde henüz kemikler yetişkinlerdeki kadar metabolizması ile ilgili bozukluklar osteomalaziye neden olur.
sertleşmemiştir ve üstteki periost zarı çok kalın yapıdadır. Ço- 3. 8. slayt
cuklar düştüklerinde bu nedenle kemiklerin kırılması zordur. Görselde evreleri verilen destek ve hareket sistemi hastalığı iske-
Fakat eğrilebilirler. let yapısında en sık görülen hastalıklardan biri olan eklem roma-
3. Çocuklarda kemik yapımı kemik yıkımından daha hızlıdır. Büyü- tizması olarak da bilinen romatoid artrittir. Yaygın olarak el, ayak
me hormonu çocukta daha fazla salgılanmakta kemik gelişimini eklemleri ile bileklerde görülür. Eklemlerde ağrı, şişlik, genellikle
hızlandırmaktadır. 30 dakikadan uzun süren sabah tutukluğu önemli belirtilerden-
4. Hikâyedeki kemikler ön kol kemiği ve dirsek kemiğidir. Pazu dir. Eklem tutulumu ilerleyici, tedavi edilmediği takdirde kalıcı
kemiği ile aralarında oynar eklem vardır. Vücudumuzda benzer şekil bozukluğuna ve işlev kaybına neden olabilmektedir.
yapıdaki diğer kemikler bacağın alt kısmındaki baldır ve kaval 4. 9. slayt
kemiğidir. Uyluk kemiği ile aralarında oynar eklem vardır. D vitamini, vücuda besinler yoluyla provitamin-D şeklinde alı-
5. D vitamini önermiştir. Çünkü kalsiyumun bağırsaktan emilimini nır. Güneş ışınlarının etkisiyle deride D vitaminine dönüşür.
kolaylaştırarak kana ardından kemiğe geçebilmesi için D vitami- Bu vitamin, kalsiyum ve fosforun bağırsakta emilimi ve vücutta
ni gereklidir. Yeterli D vitamini alınmadığı durumlarda kalsiyum kullanımı için gereklidir. Kuvvetli kemik ve dişler, bu vitaminin
kemiğe geçemeyeceği için kemiğin dayanıklılığı azalacaktır. kalsiyumu buralara yerleştirmesiyle olur. D vitamini, hem güneş
6. Kemikteki kalsiyumkarbonat sirkedeki asetik asit ile tepkimeye ışınlarından hem de vitamin takviyesiyle elde edilebilir.
girer. Kalsiyumkarbonat çözülür karbondioksit oluşur. Kemik 5. 10. slayt
yumuşar. Bu deney öğretmenin verdiği bilginin doğruluğunu Görselde verilen destek ve hareket sistemi hastalığı osteopo-
kısmen doğrular. Fakat deneyde kontrol grubu da oluşturulma- rozdur. Kemiklerdeki mineral eksikliğinden ve organik madde
lıydı. İki kemik alınmalı biri suyun içinde diğeri sirkenin içinde miktarındaki azalmadan kaynaklanan bir hastalıktır. Osteoporoz
bekletilmeli ve sonuçlar kıyaslanmalıydı. halk arasında kemik erimesi diye adlandırılır.

254