Page 262 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
Ayrıca, yemeklerle birlikte sıvı alınmamalı, gece yatmadan he- 3. İnce bağırsaklar, gıdaların sindirim ve emiliminin ana merke-
men önce yemek yenmemelidir. Gerek olursa hekim tarafından zidir. İç tabakayı kaplayan mukoza tabakasının zarar görmesi
önerilecek asit giderici, yemek borusu ve midenin düzenli çalış- veya iltihaplanmasından kaynaklı olarak besinlerden yeterince
masını sağlayacak ilaçlar da düzgün kullanılmalıdır. yararlanamama, besinlerin sindirilmeden atılımı gibi sorunlar
7. Midenin iç duvarını koruyan mukus astarlı bariyerde zayıflama oluşacaktır. Bu durum vitamin, mineral ve besin maddelerinde
ya da yaralanma meydana gelmesi, mide öz suyunda bulunan eksikliğe, ishale ve sıvı kaybına neden olacaktır.
asidin mide astarına zarar vermesi ve enfekte olmasına yol açar. Bayat ve bozuk besinlerin tüketilmemesi, yiyeceklerin temiz ol-
Sigara ve alkol tüketimi, düzensiz ve kötü beslenme, helikobak- ması ve iyi pişirilmesi önemlidir. Ayrıca hassasiyet oluşturan,
ter pilori varlığı, kontrolsüz ağrı kesici kullanımı mide astarının rahatsızlık veren gıdaların belirlenmesi ve uzak durulduğu bir
zarar görmesi ve iltihaplanmasının nedenlerinden bazılarıdır. So- beslenme anlayışının uygulanması gerekir.
nuçta ödem ve gastrit ortaya çıkar. 4. Safra kesesinden onikiparmak bağırsağına safra tuzları gelmekte
Etkinlik No.: 42 - Dost Bakteriler ve burada yağların mekanik sindirimini sağlamaktadır. Safra ke-
1. Evet, hastalıklarda antibiyotik kullanımını azaltır. Probiyotik sesinin yokluğunda yağların sindirimi zorlaşmakta ve yağlı yiye-
cekler kişiyi rahatsız etmektedir.
açısından zengin besinler tüketmek, bağırsaklarda yaşayan ya-
rarlı bakterilerin sayısını artırır. Bu bakterilerin sayısının artması 5. Çölyak hastalığında ince bağırsakta gelişen iltihap sonucunda
bağışıklık sistemini güçlendireceği için vücutta birçok hastalığa vücut kendi dokularına zarar veren antikorlar oluşturur. Bu an-
ve enfeksiyona karşı direnç oluşur. Aynı zamanda bu bakterilerin tikorlar villusları düzleştirir. Bağırsak emilim yüzeyini artırarak
bazıları B ve K vitamini sentezler. besinlerin kana geçişini kolaylaştıran villuslar hasar gördüğünde
2. İnorganik madde su, organik madde liftir. Su besinlerin sindi- hastalar ne kadar çok yerse yesin, tam emilim olmadığı için vü-
cuda yeteri kadar besin maddesi almak mümkün olmaz. Arpa,
riminde gereklidir. Lif sindirim organlarının yüzeyine değerek buğday ve çavdar gibi gluten içeren gıdalardan uzak durmak ra-
mukus ürettirir. Lif bağırsak florasını korumak için de gereklidir. hatsızlığın tek çözümüdür.
3. Enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotikler enfeksiyona Etkinlik No.: 44 - Beslenmenin Sindirim Sistemi Üzerine Etkileri
neden olan bakterileri ortadan kaldırırken sindirim sisteminde
yaşayan yararlı bakterileri (B ve K vitaminlerini sentezleyen) de 1. * Aşırı acı, tatlı, ekşi, baharatlı, tuzlu ve yağlı besinler tüketilme-
yok eder. Bu yüzden hastaya antibiyotiğin yanında vitamin deste- melidir.
ği ve probiyotik önerilebilir. * Tüketilen besinlerin sıcaklık ve soğukluk derecesine dikkat edil-
4. Birçok hastalık bağırsak florası ile doğrudan ilişkilidir. Bağırsak flora- melidir.
sı değiştiğinde bağışıklık sistemi zayıflar. Bunun sonucunda diyabet, * Kabızlıktan korunmak için bol su tüketilmelidir.
obezite, alerji gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bunların tedavisinde de * Alkol ve tütün mamullerinden uzak durulmalıdır.
genellikle diğer tedavilere ilave olarak probiyotik kullanımı önerilir. * Düzenli olarak meyve ve sebze tüketilmeli, lifli besinlere ağırlık
5. Bağırsak florasını korumak için bol su içmek, lifli gıdalarla beslenmek verilmelidir.
ve spor yapmak gerekir. Ayrıca probiyotik açısından zengin besinler 2. Hazır ve paketli yiyeceklerdeki hayvansal ve doymuş yağ miktarı,
almak ve bağırsaklarda bulunan probiyotiklerin yaşamlarını devam diğer besin türlerinden daha fazladır. Bu durum başta kalp has-
ettirebilmeleri için soğan, sarımsak, pırasa, kereviz gibi prebiyotik be- talıkları olmak üzere diğer birçok kronik hastalık için risk oluş-
sinleri yeterince almalıyız. Yediğimiz yiyeceklerin temizliğine dikkat turmaktadır.
etmeliyiz. Zorunlu olmadıkça antibiyotik kullanmamalıyız. * Hazır yiyeceklerdeki posa ve lif eksikliği bağırsak kanseri riskini
6. Hipotez: Yoğurttaki Laktobacillus bakterileri ürettikleri asitle ba- artırır.
ğırsağa yerleşip hastalık yapan bakterileri nötralize eder. * Hazır yemek menüleri yüksek miktarda sodyum içermektedir.
Bu durum kan basıncının yükselmesine neden olmakta ve
Tahmin: Yoğurttaki probiyotiklerin ürettiği asit hastalık yapıcı mide kanseri riskini artırmaktadır.
bakterilerin pH’sını olumsuz yönde etkiliyorsa, hastalık yapıcı * Hazır yiyeceklerdeki pek çok katkı maddesi (renklendiriciler,
bakteriler düşük pH ortamında sayıca azalmalıdır. aroma arttırıcılar, tatlandırıcılar, antimikrobiyal maddeler vb.)
Kontrollü Deney: Bağırsakta yaşayabilen bakterilerden E.co- insan sağlığı için zararlıdır.
li bakterileri 2 deney tüpünün içinde besleyici ortama bırakılır. 3. Diyet lifli gıdalar bağırsak hareketlerini düzenler, dışkıyı yumu-
Türlerden birinin üzerine bağırsak pH’sına denk gelecek (Ph=8) şatıp ağırlığını artırarak dışkının bağırsak içerisindeki hareketini
baz ilave edilir. Diğer tüpte yoğurt Ph’sına denk gelecek (Ph=4.5) kolaylaştırır. Lifli gıdalar kalp ve damar sağlığı için de faydalıdır.
şeklinde asit damlatılır. Bakterilerin çoğalıp çoğalmadığı gözlenir. Çözünebilir lifler, bağırsaklarda kolesterolü bağlar ve emilmesini
7. Hastalığa yakalanmamak için ya da kolay atlatmak için kişinin bağı- engeller. Ayrıca kandaki şeker seviyesini kontrol eder. Bunların
şıklık sisteminin güçlü olması gerekir. Probiyotikler bağışıklık sistemi- yanı sıra çözünebilen lifli gıdalar, şeker hastalarında şekerin kan
ni güçlendirdiği için bu hastalığın önlenmesinde de katkıda bulunur. tarafından emilimini ve insülin salgılanmasını azaltarak Tip-II
Etkinlik No.: 43 - Ne Yersen O Olursun diyabete yakalanma riskini azaltır.
1. (1) numaralı kısım yemek borusudur (özefagus). Yutaktan gelen 4. Probiyotikler vücutta azalınca kabızlık, ishal, mide gazı, şişkin-
besinlerin mideye kadar peristaltik hareketlerle taşınmasını sağlar. lik, reflü, kronik yorgunluk, bilinç bulanıklığı, depresyon, mantar
Reflü, mide üst kapağındaki yetmezlik nedeniyle asitli mide içeriği- enfeksiyonları, egzama ve akne gibi cilt rahatsızlıkları, sersemlik
nin yemek borusuna geri kaçmasıdır. Yemek borusunda tahribata hâli, bulanık görme, ritim bozukluğu gibi şikâyetler ortaya çıkar.
yol açar. Baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durmak, uyurken başı 5. Hamburger, salam, sosis, kızarmış tavuk gibi yiyecekler lif bakı-
vücuttan yukarıda tutmak ve düzenli egzersiz yapmak önemlidir. mından fakirdir ve sindirim organlarının sağlığını tehdit eder.
2. Midedir. Midenin iç kısmında mukus salgılayan mukoza taba- 6. Lahana ve yaprak sarması, biber ve kabak dolması; pırasa, ıs-
kası bulunur. Mukus aside karşı tampon görevi yaparak mide du- panak, kereviz gibi sebzelerle yapılan yemekler lif bakımından
varının sindirilmesini önler. Mukoza tabakasının iltihaplanması zengin olan geleneksel yemeklerimizdendir. Bu besinler sindirim
veya tahrip olması mideyi kendi asitine ve enzimine karşı savun- organlarımızın sağlığını korur.
masız hâle getirir ve bazı rahatsızlıklara yol açar.
Gastrit; mide mukozasındaki yıpranma ve iltihaplanma,
Ülser; mide ve onikiparmak bağırsağının iç yüzeyinde yara oluş-
ması durumudur.

259