Page 258 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
6. 11. slayt Etkinlik No.: 34 -Hareket Bereket midir?
Olası cevap: Yaşlandıkça osein içerisindeki organik ve inorganik
madde miktarı azalır. Fakat organik madde miktarı daha hızlı 1. D vitamininin deri altında aktifleşmesi için güneşten gelen UVB
azalır. Bu nedenle kemiğin sertliği ve buna bağlı olarak da kırıl- ışınlarına ihtiyaç vardır. Bu ışınlar deriye direk temas etmelidir. Cam
ganlığı da artar. UVB ışınlarının geçişini azaltır. 30-40 yıl öncesinde hayvancılık ve
tarımla uğraşan insan sayısının fazla olması ve günümüzde kapalı
7. 12. slayt ortamlarda çalışma oranı arttığından güneş ışığına maruz kalma
Görselde verilen destek ve hareket sistemi hastalığı osteoartrit- azalmıştır. Bu sebeple D vitamini dönüşümü ve üretimi azalmıştır.
tir. Bu hastalık, karşılıklı duran iki eklem kıkırdağının yıpranıp 2. Güneş ışığından mahrum kalmaya bağlı D vitamini eksikliği,
alttaki kemik dokunun çıkması ve eklem sıvısının azalmasıyla hareketsizliğe bağlı olarak kas ve kemik yapısında zayıflamaya
ortaya çıkar. Osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak bilinir. neden olur. Sürekli oturmaya bağlı olarak omurganın düzgün
8. 13. slayt şekli korunamaz. Yine uzun süreli oturmanın sonucu olarak kan
Yaşlandıkça vücut şeklimizde değişimler meydana gelir. Boyu- dolaşımında yavaşlama ve bacaklardaki dolaşımın yer çekimine
muz kısalır, duruşumuz ve yürüme şeklimiz değişir. Bu durum karşı direnç göstermesinde zorlanma görülür. Varis görülme ihti-
vücuttaki farklı dokularda (kemik, kas vb.) meydana gelen deği- mali artar. Ayrıca hareketten uzak kalan, bacak, bel, sırt ve boyun
şimler nedeniyle ortaya çıkar. Omurgayı oluşturan omurlar ara- kaslarında ağrılar oluşur.
sında disk olarak isimlendirilen bir madde bulunur. İlerleyen 3. Vücudumuz çalışmayan organın kan dolaşımını yavaşlatır. Bu
yaşlarda bu madde su kaybetmeye ve küçülmeye başlar. Ayrıca sebeple alçıda kalan bacak hareketsiz bırakıldığı için dokuların
yaşlandıkça kalsiyum ve mineral kayıplarından dolayı kemik beslenmesi olumsuz etkilenmiş, dokular zayıflamıştır.
yoğunluğu da azalır. Bu değişimler, omurganın kısalmasına ve 4. Bağımlı değişken: Kandaki Ca ve D vitaminleri ile kas ve kemik
zamanla eğilmesine neden olur. Yaşlandıkça insanların boyunun yoğunlukları yani iki birey arasındaki araştırılan farklılıklardır.
kısalmasının temel nedeni omurgada ortaya çıkan bu değişimler-
dir. Bu süreçler engellenemese de hayat tarzında yapılacak deği- Bağımsız değişken: Yer çekimi
şiklikler sayesinde geciktirilebilir. Genetik faktörlerin bu süreçte 5. Güneş ışığı. D vitamini seviyesi için ikisinin de aynı miktarda gü-
önemli rolü vardır. Ayrıca büyüme döneminde kemiklerin gelişi- neş ışığına maruz kalmaları gerektiği belirtilmemiştir.
minin sağlıklı olması ilerleyen yaşlarda kemik kaybının yavaş ger- 6 Yer çekimi, kas ve kemiklere belli bir etki uygular. Bu dokular da
çekleşmesini sağlayabilir. Kalsiyum ve D vitamini açısından zen- yer çekimine direnç gösterir. Yer çekimsiz ortamda omurgaya ya-
gin beslenmek, düzenli fiziksel aktivite de bu süreci geciktirebilir. pılan baskı azalır. Omurlar arasındaki eklemler açılır. Boyda biraz
9. 14. slayt uzama olur. Yer çekimsiz ortamda bu direnci göstermeyen doku-
Görselde ok işareti ile gösterilen bölge menisküstür. Bu bölgede lar yeterince çalışamaz. Ayrıca kan dolaşımı bu ortamda dünya-
meydana gelen menisküs yırtığı, kıkırdak dokunun zarar gör- daki gibi bacaklara doğru değil yukarı doğru baskın olur. Bu da
mesinden ve yırtılmasından kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Diz- kas ve kemiklerin zayıflamasında etkilidir.
de ağrı oluşur. Yürüme, merdiven çıkma gibi faaliyetler ağrıyı Etkinlik No.: 35 - Sağlık İçin Hareket Et
şiddetlendirir.
10. 15. slayt 1. Hareketsizlik seviyeleri, yüksek gelirli ülkelerde düşük gelirli ül-
kelere kıyasla iki kat daha yüksektir. Teknolojik ilerleme kaydet-
Evet, katılıyorum. Diz, vücudumuzun en büyük ve en karmaşık miş ülkelerde motorlu taşıtların kullanılması ve iş, eğitim, eğlence
eklemlerinden biridir. Birçok yapıyı içinde barındırır. Bu yapı- için teknolojik cihazların kullanımının artması, yaşamların gide-
lar, bazen istem dışı zarar görebilir. Menisküs yırtıkları, dizde en rek daha hareketsiz hâle gelmesine neden olmuştur. Bu veriler ne-
sık görülen yaralanmalardandır. Sporcular, özellikle futbolcular, ticesinde hareketsiz yaşam biçiminin bireylerin sağlıklı yapısının
menisküs yırtılmaları açısından risk altındadır. Ancak herhangi bozulmasına ya da gençlerde sağlıklı gelişimin gerçekleşmemesi-
bir yaşta ve herkeste menisküs yırtığı olabilir. Dizini tamamen ne neden olduğu bilinmektedir.
bükerek çalışanlar, uzun süre çömelerek temizlik yapan ev ha- Dünya çapında artan fiziksel hareketsizlik seviyeleri sağlık sis-
nımları veya ayakta iş yapmayı gerektiren meslek sahipleri de 2.
yüksek risk altındadır. temleri, çevre, ekonomik kalkınma, toplum refahı ve yaşam ka-
litesi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Hareketsiz yaşam tarzı,
11. 16. slayt her yaştan bireyde önemli sağlık sorunları oluşturmaktadır. Bu
Uzun kemiğin baş kısmı ile gövdesi arasında, kemiğin boyuna durum küresel bağlamda ekonomik ve sosyal problemleri bera-
uzamasını sağlayan kıkırdak doku yapısında epifiz plağı denilen berinde getireceği için hareketsizlik, dünya çapında ele alınması
büyüme bölgesi bulunur. Bu kıkırdak yapı, 19-23 yaşından sonra gereken bir sorundur. Ülkeler, fiziksel aktiviteyi artırmak ve her
kemikleşir ve kemiğin boyuna uzaması durur. İnsanlarda boy- yaştan bireylere daha fazla aktif olma fırsatı sağlamak için hare-
daki uzamanın sınırlı olmasının nedeni budur. Epifiz kıkırdağı kete geçmelidir. Fiziksel aktiviteyi teşvik etmek, etkinleştirmek
kapanmamış bir kişi, bu bölgeyi etkileyen kaza geçirirse kemiğin için bir ülkenin kültürel ve sosyal çevresine uygun politika ve çö-
büyümesi durabilir. zümleri uygulamak hem ulusal hem de yerel, farklı sektörler ve
12. 17. slayt disiplinler arasında ortak bir çaba gerektirir. Fiziksel olarak aktif
olmanın çeşitli sağlık, ekonomik ve sosyal faydaları hakkında far-
Kemiklerin etrafını saran zara periost denir. Periost yeni kemik kındalık oluşturulmalı ve bununla ilgili çeşitli iletişim kanalların-
hücrelerinin oluşumunda, kemiğin enine büyümesinde ve kemi- da kampanyalar uygulanmalıdır.
ğin yenilenme ile onarımında görev alır. Tenis, özellikle kol ve bacak kasları olmak üzere hemen hemen
13. 18. slayt 3. tüm vücut kaslarını çalıştıran bir spor dalıdır.
Olası cevap: 4. Ağır egzersiz yapanların kas kütlesinin korunması için protein al-
-Spor yapmaya, dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen gösteriyo- maları gerekir. Çünkü proteinler sporcuların yüksek performans
rum. gösterebilmesi için oldukça güçlü bir kaynaktır. Proteinin kas
-Güneş ışığından faydalanıyorum. kütlesini korumanın yanı sıra onarma görevi de vardır. Önemli
-Duruş ve oturuş biçimime dikkat ediyorum. olan, çok fazla protein almak değil sağlıklı ve yağsız hayvansal
-Vücudumu zorlayacak ani ve dengesiz hareketler yapmaktan ka- protein tüketmektir. Bunun ölçüsü, vücut kilosu başına yaklaşık
çınıyorum vb. 1.6 gram protein olacak şekilde ayarlanabilir.

255