Page 260 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
2. Evet, katılıyorum. Karma bezler hem ekzokrin (dış salgı) hem de Etkinlik No.: 38 - Sindirim Kanalı
endokrin (iç salgı) bez özelliği gösterir. Pankreas; kan şekerini
düzenleyen insülin ve glukagon hormonlarını salgılayarak en- 1. 1 ile gösterilen yapı ağız boşluğuna tükürük salgılayan tükürük
dokrin bez özelliği, sindirim enzimlerini sentezleyerek ekzokrin bezleridir.Tükürük içindeki amilaz enzimi nişastayı maltoz ve
bez özelliği gösterir. Bu nedenlerle pankreas karma bir bezdir. dekstrin moleküllerine parçalar.
3. 3 numaralı kanal koledok kanalıdır. Karaciğerde üretilip safra 2. B yapısı mide, C yapısı ise ince bağırsaktır. Mide, besinlerin geçici ola-
kesesinde depolanan safranın vater kabarcığına boşaltıldığı ka- rak depolandığı ve proteinlerin kimyasal sindiriminin başladığı organ-
naldır. Bu kanalda meydana gelecek bir tıkanıklık, bağırsağa safra dır. Proteinlerin kimyasal sindirimi ince bağırsakta da gerçekleşmek-
akımını engelleyerek safranın karaciğer hücreleri ve safra kanal- tedir. Midesi alınan bir insan, ince bağırsağının bir bölümü midenin
ları içerisinde birikimine neden olur. Normalde safra ile atılan işlevini yerine getirebileceği için yaşamına devam edebilmektedir. İnce
zararlı maddeler kana karışmaya başlarlar. Bunların başında bi- bağırsak, yoğun olarak tüm besinlerin kimyasal sindiriminin devam
lirubin pigmenti gelmektedir. Kanda bilirubin düzeyinin artması ederek tamamlandığı ve sindirim sonucu oluşan ürünlerin emiliminin
sonucu deri, göz akı (skleralar sıvı), mukozalar ve vücut sıvıları gerçekleştiği organdır. İnce bağırsağın işlevlerini yerine getirebilecek
sarı bir renk alır. Bu durum fizyolojik sarılık olarak adlandırılır. başka bir organ yoktur. Bu nedenle eksikliği, hayati tehlike yaratır.
Safra yolu tıkanıklığı sonrasında kan bilirubin düzeyi artarken 3. Kimyasal sindirim, enzimlerle gerçekleşen bir olaydır. Bu nedenle
dışkı ve idrarda azalır. Dışkı açık renkli bir hâl alır. Safra kese- pH değişikliklerinden etkilenir. Sindirim kanalında yer alan or-
sinden salgılanan sıvı yağların fiziksel sindirimini sağlayarak yağ ganların pH’sinin değişik olmasının nedeni, o organda işlev yapan
damlacıklarına dönüştürür. 3 numaralı kanalda meydana gelen enzimin çalışabildiği pH aralığının farklı olmasıdır. Sindirim ka-
bir tıkanıklık yağların sindirimini olumsuz yönde etkiler. nalı boru şeklinde birbirine bağlı olan organlardan meydana gelir.
4. Hayır, katılmam. 4 numaralı kanalda (wirsung kanalında) sindi- Besin kanalda ilerledikçe, önceki organın pH’sinin özelliğini taşı-
rim enzimleri bulunmaktadır. Bu kanal tıkanırsa besinlerin sin- yarak diğer organa geçer. Bu durumda enzimlerin çalışabilmesini
dirimi güçleşir. Bazı besinlerin sindirimi gerçekleşemez. Bağırsak sağlayabilmek için organlar uygun pH’yi sağlayacak salgılar üretir.
sindirilememiş besinleri ememez. Kişi hızla zayıflar. 4. a) 3 numaralı yapının salgı oluşumuna etkisi olmadığına göre bu
5. 7, 8 ve 9 numaralı bezler tükürük bezleridir. Tükürüğün ana görevi yapı, karaciğerin oluşturduğu salgı olan safrayı depo eden safra
yiyeceklerin sindirilmesine yardım etmek ve sindirim kanalının giriş kesesidir. Safra, karaciğer tarafından üretilmeye devam edeceği
bölgesini korumaktır. Gıdaların çiğnenmesi, ufalanması, kimyasal ola- için organ alınsa bile kanallar yardımıyla ince bağırsağa boşaltılır.
rak parçalanması ve lokmanın yemek borusuna taşınmasında yardım- b) 3 numaralı yapıdan alınan salgı olan safra, lipitlerin fiziksel
cıdır. Tükürük bezlerinden salgılanan tükürüğün içinde karbonhidrat- sindiriminin de gerçekleşmesini sağlar.
ların kimyasal sindiriminde görev alan amilaz enzimi bulunur. Amilaz c) 2 numaralı yapıdan alınan salgı pankreas salgısıdır. Pankreas
enzimi nişastayı maltoz ve dekstrin moleküllerine hidroliz eder. Ayrıca salgısı içerinde karbonhidratların, lipitlerin, proteinlerin ve
yiyeceklerin tadının algılanmasında da tükürük görevlidir. Besinler tü- nükleik asitlerin sindirimini sağlayan enzimler bulunur. Bu
kürük sıvısı içinde çözündükten sonra tadını algılayabiliriz. nedenle salgı, tüm deney kaplarında sindirimin gerçekleşmesi-
6. Görseldeki 1 numaralı yapı karaciğerdir. Karaciğer A vitamininin ni sağlamıştır. Daha sonra deney kaplarına eklenen polisakka-
aktifleştirilmesinde görev alır. Çünkü A vitaminini vücudumuza rit, lipit ve protein ayraçları eklendiğinde renk değişimi olma-
provitamin A şeklinde alırız. Provitamin; vücuda dışarıdan alınan, dığı gözlenmiştir. Çünkü bu maddeler sindirime uğramıştır.
çeşitli işlemlerden sonra vitamin hâline dönüştürülen maddedir. 5. Bes n m ktarları
Örneğin havuçta bulunan beta karoten bir provitamindir ve vü-
cuda alındıktan sonra karaciğerde geçirdiği işlemlerden sonra A L p t
vitaminine dönüştürülür. Ayrıca karaciğerin ürettiği safra sıvısı da Prote n
yağda çözünen A vitamininin ince bağırsaktan emilmesini sağlar. Karbonh drat
A vitamininin fazlası ise yine karaciğerde depolanmaktadır.
7. a) glikoz, aminoasit, mineral, B ve C vitaminleri-> ince bağırsak
villusları->ince bağırsak kılcalları-> karaciğer kapı toplarda- S nd r m kanalı
marı-> karaciğer-> karaciğer üstü toplardamarı-> alt ana top- Ağız M de İnce Kalın
lardamar-> kalbin sağ kulakçığı bağırsak bağırsak
b) yağ asitleri, gliserol, A, D, E, K vitaminleri-> lenf kılcalları->-
lenf düğümleri->peke sarnıcı->göğüs lenf kanalı->sol köprü- Etkinlik No.: 39 - Sindiriyorum
cük altı toplardamarı->üst ana toplardamar-> kalbin sağ ku- 1. Sindirim kanalıdır. Ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağır-
lakçığı sak, kalın bağırsak, rektum ve anüsten oluşur.
Sol köprücük altı toplardamarı
Üst ana toplardamar Göğüs kanalı Ağız
Alt ana Yutak
toplardamar Peke sarnıcı Yemek borusu
Karac ğer üstü
toplardamarı
Lenf düğümler
Karac ğer
M de
Atardamar kılcalı
Kapı toplardamarı Lenf
Kılcak kan damarları damarı
Lenf damarı Toplardamar Kalın bağırsak
kılcalı
Rektum İnce bağırsak
Lenf
kılcalları
Anüs
İnce bağırsak
257