Page 261 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yeme: Besinin ağıza girişi Etkinlik No.: 41 - Midedeki Yangı
Sindirim: Mekanik (ağızda-> çiğneme, midede-> karışma), kim-
yasal ( Ağızda-> tükürük, midede ->mide öz suyu, ince bağırsak- 1. Mide rahatsızlıklarının meydana gelmesinde bozulmuş kas hare-
ta-> enzimler) ketleri önemli rol oynar. Kaslı mide duvarları dalgalanma hare-
Emilim (İnce bağırsakta->besinler, kalın bağırsakta-> su) keti ile besinle mide öz suyunun birbirine karışmasını sağlar. Ay-
Dışarıya atma (Kalın bağırsakta oluşan dışkı anüsten dışarıya atılır.) rıca midenin çıkışında mideyi bir torba gibi büzen sfinkter (kas
3. Gastrin hormonu mide duvarı hücreleri tarafından üretilir ancak halkası) mideyi kapatarak besin bulamacının (kimus) midede
mide öz suyunda bulunmaz. Çünkü hormonlar üretildikleri yer- kalmasını sağlar. Bu kas hareketlerinin bozulması mide rahatsız-
den direkt kana salgılanırlar. lıklarının önemli sebeplerindendir.
Ayrıca genetik yapı, beslenme alışkanlıkları, bakteriler, yoğun
4. Safra kesesi içinde bulunan safra sıvısı, yağların emülsüyon hâline stres de mide rahatsızlıkları sebeplerindendir.
gelmesini sağlayarak yağların kimyasal sindirimini kolaylaştırır. Saf-
ra kesesinin aldırılması, safra sıvısının karaciğerden düzenli salgıla- 2. Günlük hayattaki strese sebep olan olaylar, olumsuza odaklanan dü-
namamasına neden olabilir. Bu durumda yağların sindirimi güçleşir. şünce yapısı, kaygı bozuklukları, yoğun çalışma temposu gibi olaylar
bağırsak sisteminde kasılmalara, hareketlere ve iltihaplanmasına yol
5. İnce bağırsağın görevlerinden birisi, sindirilmiş besin monomer- açarak bizi enfeksiyonlara daha yatkın hâle getirebilir. Stres mide-ba-
lerinin emilimidir. İnce bağırsak iç yüzeyinde bulunan villus ve ğırsak hastalıklarındaki acı/ağrının normalden çok daha fazla hisse-
mikrovilluslar ince bağırsağın emilim yüzeyini arttırır. dilmesine yol açabilir. Uzun süreli stres, kortizol hormonu salınımını
6. Mide içeriğindeki kuvvetli asit, yemek borusuna doğru çıkıp ra- da arttırır. Bu hormon diğer iç organlarda olduğu gibi midede de
hatsızlık oluşturabilir. Ancak bazen bu asit, daha yukarıya gırt- protein yapımını azaltıp, yıkımını hızlandırır. Bu nedenle normalde
lak bölgesine de ulaşabilir. Bu durumda mide asidinin etkisiyle üç -dört günde bir yenilenen mide astarı protein eksikliği sebebiyle
gırtlak ve ses telleri zarar görebilir. Ses kısıklığı ortaya çıkabilir. yenilenemez ve artan asidite midede oluşan hasarların, hastalığın
7. Hayır, desteklemem. Çünkü hücre metabolizması sonucu karbondi- ilerlemesine neden olur.
oksit, su, azotlu ürünler gibi atıklar ortaya çıkar. Metabolizma sonucu 3. Mide astarını kaplayan mukus, mideyi mide sıvılarının ve besinin
oluşan bu ürünler, üriner sistem ve solunum sistemiyle dışarı atılır. Ka- içindeki aşındırıcı maddelerin etkisinden korur. Ayrıca sinirsel ve
lın bağırsaklar, sindirimin son ürünlerini posa şeklinde dışarıya atar. hormonal uyarılar besin sıvılarının sadece mideye besin geldiği za-
8. Öğün aralarında ya da uzun süreli açlık durumunda kan şeke- man salınmasını sağlar. Normalde protein sindiriminden sorumlu
rinin düşmesiyle birlikte pankreastan salgılanan glukagon hor- hormon, pepsinojen şeklinde inaktif hâlde bulunur. Mideye besin
monu sayesinde karaciğerde depo edilmiş olan glikojen glikoz geleceği zaman salgılanan HCl içerikli mide öz suyu ile aktif hâle
molekülüne dönüştürülerek kana verilir. getirilir. Aksi hâlde mide dokularının protein yapısına zarar verir.
9. Kasta glikoz 6- fosfataz enzimi olmadığı için glikoz fosfattan kur- Ayrıca mide iç duvarını oluşturan doku yaklaşık 3-4 günde bir ye-
nilenmekte asidin verdiği tahribat böylece giderilmektedir.
tarılamaz. Fosfatlı glikoz hücreden kana geçemez. Kas glikozu
kan glikoz düzeyini arttırmaz. 4. Sindirim sistemi hastalıklarından reflü olarak bilinen hastalık
10. İlaçlar dâhil vücuda giren yabancı birçok organik molekülün de- kronik öksürüğe neden olabilir. Tipik reflü hastalığı belirtileri
arasında midede yanma, ekşime, ağızda acı tat hissi, göğüste ağrı
toksifike (zararsız) hâle getirildiği yer karaciğer olduğu için bu veya yenilen yemeklerin ağıza gelmesi sayılabilir. Atipik reflü ise
tanımlama yapılmıştır. sinüzit, kuru öksürük, ağız kokusu, seste kısıklık ve diş çürüme-
Etkinlik No.: 40 - Mide ve Helicobacter Pylori sine neden olur. Öksürük, midede bulunan asit sıvısının mideden
yemek borusuna doğru gelerek yemek borusunu tahriş etmesi
1. a) Bakterilerin neden olduğu hastalıklarda antibiyotik tedavisi sonucu göğüs yanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Öte yandan mide
kullanıldığından ve H. pylori de bir bakteri türü olduğundan fıtığı ve yemek borusu divertikülleri (küçük şişkin keseler) de
tedavide antibiyotik kullanılır. kuru öksürüğe yol açabilirler.
b) Bu tür hastalıklara bakteri değil de virüs neden olmuş olsaydı
antibiyotik tedavisi sonuç vermezdi çünkü virüsler hücresel 5. a) Proton pompa inhibitörleri bir ilaç grubudur ve mide asidi üre-
timinin uzun süreli azaltılması etkisini gösterir. Mide, onikipar-
yapıda değildir. Antibiyotikler hücrenin sitoplazmasını pıhtı-
laştırır ya da enzimlerini inhibe eder. Virüsler enzim sistemleri mak bağırsağı ve yemek borusu ülseri, mide ekşimesi ve H. Pilo-
ve sitoplazmadan yoksundur. ri bakterisinin neden olduğu mide enfeksiyonunun tedavisinde
kullanılır. Günümüzde mide asit salgılanmasının en potansiyel
2. Yüksek yaşam standardı, eğitim düzeyi ve daha iyi sağlık koşulla- azaltıcısı konumundadırlar. Proton pompası inhibitörü kullanı-
rına sahip olunması enfeksiyon sıklığının düşük olmasını sağlar mında mide asidi azaldığı için duodenum ülserlerinin iyileşmesi
(Evde kullanılan çatal, kaşık, tabakların hijyenine dikkat edilme- de hızlanır, hazımsızlık ve mide ekşimesi rahatsızlıkları azalır.
mesi, aynı tabaktan yemek yenmesi enfeksiyon ihtimalini artırır.). b) Asit salgısının önemli oranda azalması sonucu mide içi aşırı
3. Ülsere neden olan bakteri midenin asitli ortamında yaşayabil- bakteri çoğalabilir. Bunun sonucunda mide kanseri gelişebilir.
mektedir. Nötr pH’ya sahip yemek borusunda ve bazik ortama Ayrıca gıdaların emiliminde de sorunlar ortaya çıkabilir.
sahip ince bağırsakta görülmesi zordur. 6. Belirtileri kalp krizi ile karıştırılan mide rahatsızlığı reflüdür.
4. Bu bakterinin yaşadığı ortam midenin yoğun asidik ortamıdır. Asit, safra ve mukustan oluşan mide salgılarının yemek borusuna
Kişiye bazik bir madde olan bikarbonat verilirse hem bakterinin geri kaçmasıyla oluşur. Mide asidinin yemek borusuna geri kaç-
yaşayabileceği uygun ortam kaybolacak hem de asit ortamın mi- ması, yemek borusunun alt uç bölgesindeki mukozada hasarlan-
deye zarar vermesi önlenecektir. maya yol açar. Bu da göğsün arka bölgesinde yanmaya neden olur.
5. Uzun süreli stres durumunda salgılanan kortizol hormonu pro- Ayrıca basınç hissi ve ağrı da oluşur. Özellikle yemekten sonra
teinlerin karbonhidratlara dönüşmesini sağlar. Midenin protein uzanınca ortaya çıkmaktadır. Reflü tedavisi genellikle yaşam tar-
ve mukus yapısı zarar görebilir. Mide rahatsızlıkları ortaya çıkar. zının değiştirilmesiyle başlar.
6. Mide kanaması sırasında dolaşım sistemi kan kaybeder. Hücrele- Tedavide;
re az miktarda kan gider. Bu açığı kapatmak için kalp daha hızlı *Yemekten sonra uzanmamak,
çalışır. Nabız artar. *Az ve sık yemek yemek,
*Gazlı ve alkollü içeceklerden uzak durmak,
*Uzun süre aç kalmamak,
*Yemekleri iyi çiğnemek gereklidir.

258