Page 259 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
5. Bir top oynama eylemi düşünüldüğünde çok sayıda farklı eklem- 3.
ler hareket edecektir. Omuz eklemi, dirsek eklemi, el bilek eklem-
leri, el parmak eklemleri, ayak bilek ve ayak parmak eklemleri,
diz kapağı eklemi, kalça kemeri eklemleri, omurlar arası eklemler
harekete geçecektir. Ayrıca üyelere ait kemikler de hareket ede- V tam n Yağ
cektir. Kol ve bacak kasları başta olmak üzere iskelet kaslarının
çoğu top oynarken kullanılacaktır. Eklemlerin, kemiklerin ve
kasların hareketli olması destek ve hareket sisteminin sağlıklı ya-
pılarının korunabilmesi için şarttır. Karbonh drat Prote n
6. Yaş gruplarına bağlı olarak önerilen farklı spor etkinlikleri var-
dır. Örneğin bebeklerde ve çocuklarda denge ile ilgili egzersizler,
gençlerde tenis, yüzme, basketbol gibi spor dalları önerilmekte-
dir. İlerleyen yaşla birlikte bireylerin hareket yeteneği de sınırlı
hâle gelmektedir. Ancak her yaş grubunun kolayca gerçekleştire- 4. Bu deney için yaprak jelatin, iki kavanoz ve bir adet ananas kulla-
bileceği fiziksel aktivitelere yürüyüş ve yüzme faaliyetleri örnek nılır. Yaprak jelatinlerin kaynar suda çözünmesi sağlanır. Çözünen
olabilir. jelatin karışımı iki kavanoza paylaştırılır. Kavanozlar buzdolabında
içindeki jelatinin katılaşması için bir süre bekletilir. Donmuş jelatin
7. Kasa ani olarak yoğun fiziksel aktivite uygulandığında vücudun içeren kavanozlardan birinin üzerine ananas parçası ve sapı yerleş-
enerji ihtiyacı artar. Bu durumda besin ve oksijen getirebilmek tirilir, diğer kavanoza bir işlem uygulanmaz. İşlem uygulanmayan
için dolaşım da hızlanır. Kasa gelen oksijen, kasın harcadığı ok- kavanoz kontrol grubu olarak kullanılır. Bir süre sonra ananas par-
sijenden az ise bu durumda zorunlu enerji gereksinimini karşı- çası ve sapı konulan kavanozdaki jelatin sıvılaşırken diğer kavanoz-
lamak için kaslarda laktik asit fermantasyonu gerçekleşir. Laktik da bir değişim olmaz. Jelatin yapısındaki protein, bromelain enzimi
asitin birikmesi kas yorulmasına yol açabilir. Aktif spor yapan tarafından sindirildiği için katı jelatin sıvılaşmıştır.
bireylerde ise dolaşım faaliyetleri düzenli olduğundan kas, enerji
gereksinimini genellikle oksijenli solunumla karşılar. Etkinlik No.: 37 - Hadi Şu Sindirime Yardım Edelim
8. Çocukluk çağında oyun oynamaları için çocuklara imkân veril-
melidir. Ekran başında uzun zaman geçirmeleri engellenmelidir.
Gençler, spora yönlendirilmelidir. Fiziksel etkinlikler ailece ya- Karac ğer 1 4 W rsung kanalı
pılarak gençler yürüme, bisiklete binme gibi faaliyetlere özendi-
rilmelidirler. Erişkinlerin mümkün olduğunca motorlu araç kul- Safra keses 2
lanması sınırlandırılmalıdır. Bisiklet ve yürüyüş yolları yapılmalı,
ulaşımda bu yollara yönlendirme sağlanmalıdır. Düzenli yürüyüş Kledok kanalı 3
ise her yaş grubu için en etkili yöntemler arasındadır. 5
Etkinlik No.: 36 - Bir Bisküvinin Sindirim Serüveni Vater kabarcığı 6 5 Pankreas

1. Bisküvinin Sindirimi
Ağız Yemek Mide İnce İnce Kalın
borusu bağırsak bağır- bağır-
başlan- sak sak
gıcı sonu Kulak altı tükürük bez 7
Aminoasitler 0 0 0 0 D l altı tükürük bez 8
Protein = = 0 0
Yağ asidi 0 0 0 0 0 Çene altı tükürük bez 9
Yağ = = = 0 0 1. a) 3 numaralı kanal koledok kanalıdır. Karaciğerde üretilip saf-
Glikoz = = = 0 0 ra kesesine gönderilen safra salgısı, koledok kanalı ile on iki
parmak bağırsağının vater kabarcığı bölgesine boşaltılır. Saf-
Karbonhidrat = = 0 0 ra sıvısı; yağları damlacıklaştırır, yağların fiziksel sindirimini
çeşitleri gerçekleştirir. 4 numaralı kanal wirsung kanalıdır. Pankreas
Lif = = = = = = öz suyu wirsung kanalı ile on iki parmak bağırsağının vater
a) Proteinler, yağlar ve diğer karbonhidrat çeşitleri daima azalmıştır. kabarcığı bölgesine boşaltılır. Pankreas öz suyundaki lipaz en-
zimi yağların kimyasal sindirimini gerçekleştirir.
b) Glikoz, yağ asitleri ve aminoasitler hem artmış hem de azalmıştır.
2. Çölyak hastası çocuğun yediği bisküvinin sindirim yolculuğunda b) Olası cevap:
Safra sıvısının ve pankreas öz suyunun yağların sindiriminde na-
ince bağırsaklara kadar olan bölümde bir sorun olmaz. Ancak bu sıl görev aldığını anlamak için kurulabilecek deney düzeneğinde;
çocuğun ince bağırsaklarındaki villus yapısı bozulduğu için besin fenol kırmızısı, 3 adet deney tüpü, yağlı besin (süt vb.) kullanılır.
molekülleri (aminoasit, glikoz, yağ asidi vb.) bu bölümde tam emi- 1. deney tüpüne yağlı besin ve safra sıvısı eklenir. 2. deney tü-
lemez. Bisküvinin yapısında gluten olduğu için bu çocuk bisküvi püne yağlı besin ve pankreas öz suyu eklenir.
tüketmemelidir. Bunun yerine pirinç, soya, patates, mısır gibi glu- 3. deney tüpüne yağlı besin, safra sıvısı ve pankreas öz suyu eklenir.
ten içermeyen gıdaları tüketebilir. Fenol kırmızısı sırasıyla deney tüplerine damlatıldığında 1. de-
ney tüpünde bir renk değişimi olmaz. 2 ve 3. deney tüplerinde
renk değişimi gözlenir. Fenol kırmızısı asitli ortamda sarı ren-
ge dönüşür. Bu deney düzeneği safra sıvısının yağları kimyasal
olarak sindiremediğini sadece lipaz enzimine yardım ederek
sindirimi hızlandırdığını kanıtlar.

256