Page 267 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
10. Meme kanserinin bazı cerrahi tedavilerinde tümör ile beraber koltuk 8. a) Sağlıklı kalp: Kalbi besleyen ana damar ve yan damarlarda
altı lenf bezleri de çıkartılır. Lenfatik sistemin bütünlüğünün koltuk herhangi bir tıkanma olmadığı için kalbin tüm yüzeyi oksijen
altında bozulması sonucunda kolda bazen şişme görülebilir. Rad- ve temiz kan bakımından beslenmektedir.
yasyon tedavisi ve kemoterapi de koldaki bu şişmeyi tetikler. Kolda b) Kalp krizi geçiren kalp: Aort damarından dallanan damar-
lenfatik dolaşım bozukluğuna bağlı gelişen ödem (sıvı birikmesi) ve ların iç duvarlarında plak adı verilen birikintiler oluşur. Olu-
şişmeye lenfödem denir. Lenfödemin önemli belirtisi, etkilenen ta- şan bu tıkanmanın sebebi damarlardaki pıhtıdır. Eğer koroner
rafta bulunan kolda şişmedir. Şişme değişik boyutlarda olabilir. atardamar tamamen tıkanırsa kalp krizine neden olur. Oksi-
11. Hayvansal gıdaların aşırı miktarda tüketilmesi, kolesterolün yüksel- jensizlikten ve temiz kandan yoksun kalan bölgedeki hücreler
ölmeye başlar. Arda’nın kalbi, hasarlı kalp görseline uygun
mesine yol açar. Kolesterolün yükselmesi, yağların birikmesi ve kalsi- olandır.
yum tuzlarının çökmesiyle zamanla damar sertliği meydana gelir. Kalp
damarlarının sertleşmesi, kalp ritminin bozulmasına ve koroner kalp Etkinlik No.: 57 - İyi Damar Kötü Damar
hastalıklarına sebep olur. Kalp damarlarının tıkanması durumunda ise 1.
kalp krizi geçirme ihtimali ortaya çıkar. Beyne giden damarlarda mey- Total Kolesterol = LDL + HDL + Tr gl ser t
dana gelebilecek bir tıkanma ise felç geçirmeye neden olabilir. 5
Yağ b r k m Kan akı hızı Total Kolesterol = 80 + 50 + 150 = 160
Öznur Total Kolesterol 160 = 2 5
HDL = 80
200 = 260
Total Kolesterol = 100 + 120 +
5
Zaman Zaman Yasem n Total Kolesterol 260
12. Olası cevap: HDL = 120 = 2,16
- Dengeli ve yeterli beslenmeye dikkat ederim. Aşırı tuz ve aşırı 300
şeker tüketiminden kaçınırım. Total Kolesterol = 100 + 40 + = 200
- Düzenli spor ve egzersiz yapmaya özen gösteririm. Zehra Total Kolesterol 200 5
- Stresten olabildiğince uzak durmaya çalışırım. = = 5
- Bağımlılık yapan zararlı alışkanlıklardan (sigara, alkol vb.) uzak HDL 40
dururum. Total Kolesterol = 150 + 80 + 200 = 270
Etkinlik No.: 56 - Kalbimiz Sos Veriyor Ahmet 5
1. Kalp kası hücreleri oksijensizlikten hızlıca ölür. Kalp krizi (miyokardial Total Kolesterol = 270 = 3,37
enfarktüs) olarak adlandırılan bu olay kalp kasına kalıcı hasar verir. HDL 80 550
2. Özellikle içtiği enerji içecekleri Arda’nın metabolizma hızını arttıra- Total Kolesterol = 130 + 120 + = 360
rak kan basıncını yükseltmiştir. Buna bağlı kalpte ritim bozuklukları Ahmet 5
oluşmuştur. Daha ileriki dönemde ani kalp krizine neden olabilir. Total Kolesterol = 360 = 3
3. Yaşlılarda ana damar tıkanınca yan damarlar devreye girer. An- HDL 120
cak gençlerde yan damarların gelişimi tamamlanmadığı için kalp
krizi daha öldürücüdür. Yaşlandıkça damarlar arasında “köprü Çıkan sonuçlara bakıldığında sağlık açısından en iyi durumda
damarları” oluşur. olan birey Şükrü’dür. Çünkü total kolesterol/HDL kolesterol
4. 1. Sigara, alkol, enerji içeceği gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak, miktarı 3 çıkmıştır. İdeal olan değer de bu oranın 3 olmasıdır.
2. Düzenli egzersiz yapmak, Sağlık açısından en kötü durumda olan birey ise Zehra’dır. Çün-
3. Dengeli ve sağlıklı beslenmek. Meyve, sebze ve tam tahıl ağır- kü Zehra’nın değeri 5’tir. Bu oran ideal değerin çok üzerindedir.
lıklı beslenme kalp krizi gelişme riskini düşürmektedir. 2. Zehra’da kalp damar hastalığı görüıme riski fazladır. Zehra’nın
5. 1. Ani kalp durması kötü kolesterol değeri düşük olsa da trigliserit miktarı ve total ko-
2. Sinir ve doku hasarı lesterol/HDL kolesterol miktarı yüksektir. Total kolesterol/HDL
3. Beyin kanaması kolesterol miktarı 5 çıkmıştır. İdeal olan bu değerin 3 olmasıdır.
4. Obezite Zehra’da görülebilecek kalp damar rahatsızlıkları; hipertansiyon,
5. Diyabet kalp krizi (miyokard infarktüs), koroner kalp hastalığı, inme
6. Kronik uyku bozukluğu (felç), ateroskleroz (damar sertliği) olabilir.
7. Psikolojik bozukluk 3. Evet, katılıyorum. Tabloya bakıldığında Zehra’nın trigliserit
8. Bağımlılık miktarı 300 mg/dL’dir. Bu değer normalde 150 mg/dL altında
9. Böbrek yetmezliği olmalıdır. Ancak sadece trigliserit miktarına bakmak yeterli de-
6. Koroner arter yani kalp kasına oksijen sağlayan ana damarda ğildir. Önemli olan total kolesterol/HDL oranıdır. Bu oranda 3
meydana gelen tıkanma sonucu kalp krizi oluşmuştur. olmalıdır. Ancak Zehra’nın değeri 5’tir. Bu da kandaki yağ mik-
a) Genetik yatkınlık tarının fazla olduğunu ve damar sertliği görülme riskinin fazla
b) Beslenme olduğunu gösterir.
c) Hareketsiz bir yaşam 4. İyi ve uygun bir diyetle kısa sürede kandaki yağ miktarımız nor-
d) Sağlığa zararlı alışkanlıklar. mal değerlere ulaşılabilir. Yeterli ve dengeli beslenmeli aşırı yağlı
7. • Bu esnada kalp krizi geçiren kişiyi uygun bir yere yatırınız. besinlerde, işlenmiş gıdalardan kaçınmalıyız. Kızartmalardan,
fast food beslenmeden, alkol tüketiminden uzak durmalıyız.
• Ayaklarını kalp seviyesinin üzerine kaldırarak, kalbe daha çok Sağlıklı ve zinde bir beden, sağlıklı damarlar ve kalp için düzenli
kan akışının olmasını sağlamaya çalışınız. egzersiz yapmalıyız. Trans yağlardan uzak durmalıyız. Daha az
• Üzerindeki sıkı olan kıyafetleri gevşetmek, kravatı çözmek gibi karbonhidrat tüketerek vücudumuza şeker alımını azaltmalı ve
yardımlarda bulununuz.
• Hemen ambulans yardımı isteyerek hastayı en yakın tam dona- daha çok lifli gıdalarla beslenmeliyiz.
nımlı bir hastaneye ulaştırınız.

264