Page 268 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 58 - Hasta Ziyareti Emre’nin ise beslenme alışkanlığını değiştirmesi ve tütün ürünlerini
1. Anormal akyuvarlar, vücuttaki enfeksiyon ve hastalıklarla savaş- bırakıp spor ve fiziksel aktiviteye ağırlık vermesi önerilir. Diyetinde
hayvansal gıdalar yerine sebze, tahıl ve baklagil ağırlıklı bir beslenme
maya yardımcı olan sağlıklı akyuvarların çalışmasını engeller. düzeni oluşturmak iyi olacaktır. Kırmızı et yerine beyaz et tercih et-
Kırmızı kemik iliğinde üretilen akyuvar hücrelerin kontrolsüz ve mesi ve aşırı hayvansal gıda tüketimini azaltması önerilir.
aşırı çoğalması sonucu kan kanseri hücrelerine dönüşmektedir.
2. Lösemide, akyuvar sayısının düşük olması nedeniyle vücudu dışa- 3. Kan plazmasındaki LDL/HDL oranı yüksek bireyler öncelikli olarak
diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile bu oranı düşürerek ilaç kullan-
rıdan gelecek mikroplara karşı koruyabilecek bir savunma sistemi madan sağlıklı bir şekilde hayatlarına devam edebilirler. Diyet ve ya-
yoktur ya da zayıflamıştır. Bu yüzden ağız ve burun yolu ile dışarı- şam tarzı değişikliklerine rağmen LDL/HDL oranı düşmeyen yük-
dan gelebilecek hastalık etkenlerine karşı kendilerini koruyabilmek sek risk grubundaki bireyler doktor tavsiyesi ile ilaç kullanabilirler.
için maske takmak zorundadırlar.
3. Sürekli ayakta durarak çalışmak kapakçıkların üzerindeki yükü ar- 4. Koroner damarlar kalbi besleyen kılcal damarlardır ve kalbin mi-
yokard tabakasında bulunur. Koroner damarların daralması veya
tırır. Zamanla kapakçıklar bozulur ve bu durum varise neden olur. tıkanması sonucunda miyokard tabakasına yeterince oksijen ve
Sıcak havalarda damarlar, artan vücut ısısını uzaklaştırabilmek için besin gönderilemeyeceği için kalp kası dokusunun (miyokard)
genişler. Buna bağlı olarak damarlardaki kapakçıklar üzerine binen zarar görmesi veya ölümü sonucunda kalp krizi gerçekleşir.
yük daha çok artar ve kanın kalbe taşınması zorlaşır.
4. Bu hastalık, damarlarının daralmasına kan akışının azalmasına 5. Atardamarların esnekliğini kaybetmesi, daralması ve tıkanması;
organların, dokuların ve hücrelerin ihtiyacı olan kanı, ideal sü-
ve trombüs pıhtılarının damarları tıkamasıyla kalp krizine neden rede ve ideal miktarda alamamasına neden olur. Daralan atarda-
olmaktadır. marlarda kan akımı sınırlandırılır ve dokulara yeterince besin ve
5. Orak hücre anemisi hastalığı, normal yapıdaki hemoglobin mole- oksijen gönderilemez. Doku ve organların ölümü gerçekleşebilir.
külünde bulunan glutamik asit adlı amino asidin, valin aminoasidi 6. Kolesterol steroidlerin sentezlenmesinde öncül molekül olduğu
ile yer değiştirmesi sonucu oluşur. Bu oluşum, ancak genlerde mey- için steroid yapılı hormonların sentezi aksar. Bu hormonlar; kor-
dana gelen bir değişime bağlıdır ve kalıtsal bir hastalıktır. tizol, aldosteron ve cinsiyet hormonlarıdır.
Şiddetli ağrı ise yapısı bozulan alyuvarların kılcal damarları tıka-
ması sonucu oluşur. 7. Kalıtsal durum, bazı genler LDL/HDL oranının yüksek çıkması-
na neden olmuş olabilir.
Etkinlik No.: 59 - Ben Pıhtı: Yararlı mıyım Zararlı mıyım? Etkinlik No.: 61 - Kalpler Susmasın
1. Egzersiz yaparken kaslar daha fazla oksijene gerek duyar ve kalp 1. Sağlıklı beslenme için:
kanı daha hızlı pompalar. Yürüyüş sırasında toplardamarların et- * Aşırı tuzlu ve kalorili besinlerden kaçınılmalıdır.
rafındaki çizgili kaslar damarları sıkıştırıp gevşetmektedir. Sıkışan * Hayvansal yağların tüketimi azaltılmalıdır.
kan hareket eder. Toplardamarlarda kapakçıklar bulunduğu için * Bitkisel yağların, taze sebze ve meyvelerin, lif açısından zengin
kan geri dönemez. Kanın aşağıdan yukarıya taşınması kolaylaşır. yiyeceklerin ve balığın daha çok tüketildiği bir beslenme düzeni
2. Ayağı ıslak bırakmak ayak parmakları arasında mantarların oluş- benimsenmelidir.
masına neden olabilir. Mantarların en kolay üreyebileceği ortam * Şekerli ve unlu hazır besinlerden ve işlenmiş karbonhidratlardan
nemli ortamlardır. Mantarlar ayak iç tabanındaki toplardamara uzak durulmalıdır.
girerek tıkanıklığa neden olur. Bu tıkanıklık kanın normal akışını 2. Kandaki kolesterolü ve yağ düzeyini azaltıcı diyet; damarlarda sertleş-
etkiler ve sonuçta pıhtı oluşumuna neden olur. meyi, tıkanmayı ve kalp krizi riskini azaltır. Damar içinde yağ birikme-
3. Bacaktan gelen kan ilk önce kalbe daha sonra akciğere gider. Bu si, zamanla damarın tıkanmasına ve kalbin zayıflamasına neden olur.
süreçte ilk karşılaşacağı kılcal damarlar akciğer kılcallarıdır. Ayrı- Hipertansiyondan korunmak için tuzu fazla tüketmemek gerekir.
ca akciğer kılcalları çok dardır. Buranın tıkanması daha kolaydır. Tuz, kan basıncını artırdığından özellikle hipertansiyon olan ki-
4. Bacakta kan dolaşımı yavaşlamıştır. Bacakta şişlikler ve morum- şilerin tuzlu besinlerden uzak durması gerekir.
su bir görüntü oluşur. Kirli kan vişne çürüğü rengindedir. Deri Aşırı şekerli besinleri tüketmek diyabet riskini artırır. Diyabet,
yüzeyine yakın damarlarda da kan dolaşımı yavaşsa varis oluşur. tüm damar ve organları etkilediği için kalbin damarlarında sertli-
Kan damarları büyür. ğe, daralmaya ve tıkanmaya sebep olur. Bu nedenle şekerli besin-
5. Kan, sulandırıcı veririm. Kan sulandırıcılar pıhtı oluşumunu engeller. leri belirli oranlarda yememiz gerekir.
6. Evet artacağını düşünüyorum. Gelecekteki meslekler çoğunlukla 3. Düzenli olarak yapılan aktiviteler, kalp kasının oksijenlenmesini
artırmanın yanı sıra kişinin ideal kilosuna ulaşmasına, kolesterol
uzun süre masabaşında hareketsiz yaşam tarzına yönelik meslekler düzeyinin düşmesine, kan basıncının kontrol altına alınmasına
olacaktır. Zaman darlığından dolayı ev yemekleri daha az yapılacak ve yardımcı olur. Bu durum ayrıca kişinin stres düzeyini de azaltır.
hazır beslenme artacak, kalp damar hastalıklarında artış görülecektir.
7. Ana toplardamarlarda bulunan bu kapakçıklar kalpteki triküspit ve 4. Alkol, damarların esnek yapısını bozarak genişlemesine neden
biküspit kapakçıklara değil de atardamarların başlangıcında bulunan olur. Sigarada bulunan nikotin ise damar tıkanıklığına ve kanın
mikroorganizmalara karşı direncinin azalmasına yol açar.
yarım ay kapakçıklarına daha çok benzer. Çünkü triküspit ve biküspit
kapakçıklar aşağıdaki kanın yukarı çıkmasını önler. Karıncıklardaki 5. Göğüste ağrı, nefes darlığı, mide bulantısı, soğuk terleme, baş
kanın kulakçıklara dönmesini önler. Yarm ay kapakçıkları ise yuka- dönmesi, kaygı vb. belirtiler kalp krizinin göstergesi olabilir.
rıdaki kanın aşağı dönmesini önler. Aort ve akciğer atardamarındaki 6. Kalp nakli, kalp hastalığının son aşamasında olan, birbirini izle-
kanın karıncıklara dönmesini önler. Alt ana toplardamarlardaki ka- yen krizlerden dolayı kalp kası zayıflayan, bu yüzden hayatta kalma
pakçıklarda tıpkı yarım ay kapakçıkları gibi kanın aşağı inmesini önler. şansı azalan ve nakille iyileşme ihtimali olan kişilere yapılmalıdır.
Etkinlik No.: 60 - Kolesterol Dost mu Düşman mı? Etkinlik No.: 62 - Kansızlık
1. Emre’nin LDL/HDL seviyesinin yüksek çıkmasını bekleriz. Hay- 1. Bu hastalıkta hemoglobin miktarı azaldığı için dokulara yeteri
vansal gıdalar yönünden zengin beslenen bireylerde LDL seviyesi miktarda O taşınamaz. O eksikliği nedeniyle bu hastalar yeterli
2
2
yükselir. Gizem’in LDL/HDL seviyesinin düşük çıkması beklenir. eforu gösterecek enerjiye sahip olamazlar ve kendilerini sürekli
Gizem’in beslenme alışkanlığı LDL seviyesini yükseltmeyecektir. güçsüz hissederler. Bu durumda kişi derin derin nefes almak ister.
2. Gizem’in yaşam tarzına spor ve fiziksel aktiviteyi eklemesi kalp ve Soluk alıp verme hızı yüksektir. Nefes darlığı, kalp atım hızının ve
damar hastalıklarına yakalanma ihtimalini düşürür. nabız sayısının artmasına neden olur.

265