Page 269 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Bu hipotez doğru değildir. Beslenme bozukluğu nedeniyle oluşan 3. Sitokin; bağışıklık sistemini uyaran küçük protein molekülleridir.
anemilerde demir ve B vitamini eksikliğinden dolayı alyuvar üretimi Ayrıca bağışıklık hücrelerini enfeksiyonu tanıması için çağıran
yapılamaz. Vücut, yüksek yerlerde daha fazla oksijen alabilmek için bir protein molekülüdür. Enfekte olan bölgeye gelen makrofaj-
alyuvar sayısını arttırmak ister fakat kanda yeterli demir elementi ve B lar ve katil T lenfositleri bölgeyi tarar. Bakteri veya virüs hücre
vitaminleri olmadığı için istese de alyuvar sentezini gerçekleştiremez. içerisine girmişse onların üzerine sitokin püskürtür. Bu durumda
3. Böbrek rahatsızlıkları anemiye neden olabilir. Böbreklerden sa- alarm hâlindeki bağışıklık sistemi daha fazla savaşçı göndererek
lınan eritropoetin hormonu kırmızı kemik iliğini uyararak alyu- enfekte olmuş hücreleri tahrip eder.
var üretimini başlatır. Böbrek fonksiyonunu yerine getiremezse 4. COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsü, RNA içerir ve çok
bu hormon salgılanamaz ve alyuvar üretimi yapılamadığı için de hızlı mutasyona uğrar. Bu virüs sürekli kendini yenilediği için aşı-
anemi oluşur. ların da sürekli yenilenmesi gerekecektir.
4. Anemi sonucunda alyuvar sayısı azaldığından dokulara az ok- 5. Ant kor M ktarı
sijen gider. Kalp bu eksikliği tamamlayabilmek için atım hızını
artırır ve çok çalışır. Kalp çok çalıştığı için de büyür.
Alyuvar üretebilmek için demire ihtiyaç vardır. Karaciğer ve da-
lak vücudun demir depolarıdır. Alyuvar eksikliğinde vücut, al-
yuvar sentezinde gerekli demiri elde edebilmek için karaciğer ve
dalağı çok uyarır ve bu uyarı sonucunda karaciğer ve dalak büyür.
5. Dem r İçeren
Bes n Maddes

Bağırsak
Zaman
1. Doz 2. Doz
Kas KAN Kem k İl ğ
(Myoglob n) (Hemoglob n)
Virüse karşı oluşturulacak antikor miktarını arttırmak için iki
doz yapılıyor.
Karac ğer Dalak
6. Olası cevap: Bazı Covid 19 hastalarında sürekli sitokin üretilme-
6. Ağır seyreden anemi hastalarında kemik iliği görevini yerine ge- si, bağışıklık sisteminin alarma geçmesine neden olur. O bölgeye
tiremediği için kan hücrelerinin sayısı çok azalır. Acil durumlar- çok fazla savaşçı gönderilir. Bu durum enfekte olmuş tüm akci-
da bu hastalara acil müdahale olarak kan nakli yapılmalıdır. Daha ğer hücrelerinin de ölümüne yol açabilir. Akciğeri koruyan zar,
sonraki süreçlerde kesin tedavi için kemik iliği nakli yapılmalıdır. bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilir. Bu durum zatürre ve
7. Verilen soyağacına göre orak hücreli anemi hastalığı X’e bağlı solunum zorluğuna yol açar. Daha ileri durumda kan damarları;
çekinik bir genle kalıtılan bir hastalık olamaz. X’e bağlı kalıtım bağışıklık hücrelerinin dokulara girmesine izin verilmesini sağ-
olsaydı 5 ve 8 numaralı bireylerde de orak hücreli anemi hasta- lamak için damar duvarlarını genişletir ve sızıntıya izin verecek
lığının görülmesi beklenirdi. Y’ye bağlı kalıtılan bir hastalık da şekilde açar. Akciğer sıvı ile dolar, kan basıncı düşer, kan pıhtı-
olamaz. Y’ye bağlı kalıtım olsaydı bu hastalığın kadınlarda (2, 4 laşır. Ayrıca kanla taşınan virüs, diğer organlara da aynı şekilde
ve 6) görülmemesi gerekir. Bu nedenle orak hücre anemisi hasta- saldırır. Organlar besin ve oksijensiz kalır. Bu durum çoklu organ
lığı eşeye bağlı kalıtım göstermez. yetmezliğine sebep olur.
Etkinlik No.: 64 - Vücudumuzun Askerleri
Orak hücre anemisi otozomal resesif kalıtım gösterir. Baskın gen:
R, Çekinik gen: r 1. Bağışıklıkta rol oynayan vücut salgıları; tükürük, gözyaşı, sindi-
rim, solunum, idrar ve üreme yollarında bulunan muköz zarların
Rr rr salgıladığı mukus olarak sıralanabilir . Ayrıca yağ ve ter bezlerin-
den gelen salgılar ve midedeki hidroklorik asit de mikroplar ve
toksinlerden korunmada etkilidir. Bu salgılarda bulunan lizozim
enzimi, gözlerin çevresindeki ve üst solunum yollarındaki açık-
lıklardan girecek duyarlı mikropları parçalar. Ayrıca mide asidi,
içtiğimiz su ve yediğimiz besinlerdeki mikropları öldürür. Aynı
şekilde yağ ve ter bezlerinden gelen salgılar derimizi asidik yapa-
rr rr Rr rr rak çoğu bakterinin deride üremesini engeller.
2. Küçük bir yaralanma ya da enfeksiyon bölgesel yangıya yol açar
ancak daha ciddi yaralanmalar ya da enfeksiyonlarda tüm vücut
rr Rr Rr tepki verir. Küçük yaralanmalarda yaralanma bölgesine, bağ do-
kuya ait mast hücrelerinden salınan histamin çevredeki kan da-
Etkinlik No.: 63 - Sitokin Fırtınası marlarını genişletip bu damarların daha geçirgen olmasını sağlar.
1. Aşılama ile aynı etkiyi yapmaz. Çünkü hastaya plazma verilerek Yara bölgesine kan akışının hızlanması kızarıklığa ve deri ısısının
antikor üretilmektedir. Aşılama ile zayıflatılmış mikroorganizma yükselmesine neden olur. Kanla dolmuş kılcal damarlar yakın do-
ya da bu mikroorganizmaya ait nükleik asit verilmektedir. Anti- kulara sıvı sızdırır ve buralarda şişmeye yol açar. Yaralı bölgede
korların ömrü kısadır. Pasif bağışıklık sağlar. birikmiş fagositik hücreler ölü patojenler ve yaralı dokunun ölü
2. Özgül Olmayan (Doğal) Bağışıklık hücreleri açısından zengin olan irin bölgede birikir. Ciddi enfek-
siyonlarda ise kandaki akyuvar sayısı birkaç saatte, birkaç katına
Savunmanın 1. hattı; alveoller, zarları, salgılar (mukus, gözyaşı çıkabilir. Bundan bütün vücut etkilenir. Kandaki mikrop sayısı-
vb.). Savunmanın 2. hattı; Fagositik hücreler (makrofajlar) nın çok artması septik şoka dahi neden olabilir.
Özgül (Kazanılmış) Bağışıklık
Savunmanın 3. hattı; B Lenfositler (Humoral bağışıklık), 3. a) Ateşin vücuda iki etkisi vardır. Birincisi; bağışıklık sistemini
T Lenfositler (Hücresel bağışıklık) uyarmak, diğeri saldırgan mikroplarla savaşmaktır. Herhangi
bir mikrop vücuda yerleştiğinde ilk olarak makrofaj (büyük

266