Page 149 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

69 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Bitkide su ve minerallerin taşınma yöntemlerini tartışan iki öğrenciden biri bitkilerin nemli hava-
larda daha fazla terlemeyle su kaybettiğini iddia ederken diğer öğrenci rüzgârlı havalarda daha çok
su kaybettiğini iddia etmektedir. Hangi öğrencinin fikrini desteklersiniz? Cevabınızı bir benzetim
yaparak açıklayınız.
1. Yönerge Aşağıdaki metinden faydalanarak soruları cevaplayınız.

Su, tüm canlılarda olduğu gibi bitkilerde de hemen hemen bütün yaşamsal faaliyetler için gerekli inor-
ganik bir maddedir. Bitkilerin ihtiyaç duydukları suyu topraktan kökleri ile alamamaları kuraklık ola-
rak adlandırılır. Kuraklık durumunda bitkilerde stres meydana gelmektedir. Doğal ortamda yeterli yağış
olmaması, endüstriyel tarımda bitkinin ihtiyaç duyduğu suyun zamanında verilmemesi vb. durumlarda
3. Kurak ortam ve nemli ortam bitkilerinin kök hücrelerini içerdikleri besin, mineral ve su yoğunluğu öncelikle bitkilerin yapraklarında solgunluk başlar. Kritik bir aşama öncesinde bitki ihtiyaç duyduğu
bakımından kıyaslayınız. suya kavuşursa canlılığını sürdürebilir. Topraktaki taban suyu, bitkinin alamayacağı ölçüde düşük ise
bitki uçlarından kurumaya başlar ve genellikle bitkide ölüm meydana gelir. Donma, toprağın osmotik
basıncının yüksek olması gibi bazı durumlarda toprakta su bulunmasına rağmen bitki, suyu topraktan
kökleriyle alamaz. Buna fizyolojik kuraklık denir.

1. Farklı iklimlerde yaşamaya uyum sağlamış muz, dut, çam ve limon ağaçlarında su kaybını önlemeye
yönelik ne gibi adaptasyonlar geliştirilmiş olabilir?
4. Bir bitkinin kökünde bitkinin besinini emen parazit canlılar çoğalmış, bitki topraktan su almakta zorlan-
mış ve kurumuştur. Parazitler yüzünden bitkinin kurumasını kök basıncı ile ilişkilendirerek açıklayınız.

2. Toprağın osmotik basıncının yüksek olması neden kök hücrelerinin su alımını zorlaştırır? Gerekçe-
nizi belirtiniz.

5. Bitkilerde su ve minerallerin taşınmasının anlatıldığı derste biyoloji öğretmeni öğrencilerine “Ksi-
lem borularının çap büyüklüğü sizce nasıl olmalıdır?” diye bir soru soruyor. Öğrencilerden biri “Öğ-
retmenim, bitkinin çok miktarda suyu taşıyabilmesi için suyun taşındığı ksilem borularının çapının
büyük olması gerekmektedir.” cevabını veriyor. Öğretmen ise “Hayır, ksilem boruları saç telinden
çok daha incedir.” cevabını veriyor. Ksilem borularının neden çok ince olması gerektiğini adhezyon
kuvveti ile ilişkilendirerek açıklayınız. 2. Yönerge Deneyi inceleyerek verilen soruları cevaplayınız.

Bitkilerde suyun kökten yapraklara doğru nasıl taşındığını öğrencilerine göstermek isteyen Kenan Öğ-
retmen, bir deney yapmaya karar veriyor. Bir deney kabının içine renkli su dolduruyor. İçi su dolu ince
bir boruyu bu kaba daldırıyor. Borunun üst kısmını görseldeki gibi küçük bir süngere batırıyor. Renkli
sıvının boruda bir miktar yükseldiğini gözlemliyor. Öğrencilerine çeşitli sorular soruyor.
6. “Bitkilerde suyun taşınması için hücrelerin ATP harcaması şarttır.” görüşüne katılıyor musunuz? Nede-
nini belirtiniz.
Sünger

Kılcal boru

7. Toprağa yoğun tuzlu su dökülmesi bitkinin kurumasına sebep olur mu? Gerekçesiyle açıklayınız.
Su

148
Hazırlayan: Mehmet BİLEN