Page 151 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 151
70 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
3. Deneyde geçen sünger ve kılcal boru, bitkilerdeki hangi kısımları temsil etmektedir?
1. Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Bitkiler kökleriyle topraktan su ve suda çözünen mineralleri almaktadır. Alınan su bitki hücrelerinde fotosen-
4. Deneyde daha büyük bir sünger kullanmak, kaptaki suyun değişim miktarını nasıl etkiler? Bu du-
rum bitkilerde neye benzetilebilir? tez olayında ve diğer metabolik reaksiyonlarda kullanılmaktadır. Ancak bitkiye alınan suyun büyük bir kısmı
bitkide kullanılmadan dışarıya verilir. Su en fazla miktarda buharlaşma (transpirasyon) ile dışarı atılır. Buhar-
laşma, bitki için hayati bir öneme sahiptir. 15 m uzunluğundaki tek bir akçaağaçta yaklaşık 177 bin yaprak
bulunduğu hesaplanmıştır. Bu yaprakların toplam alanı 675 metrekaredir. O ağacın yapraklarından bir yaz
gününde buharlaşmayla atmosfere saatte 220 litre su verilmektedir. Solmayı önlemek için ksilem, köklerden
yapraklara saatte en az 220 litre su taşımalıdır. Bir hektar ormanda ise 30 ton su havaya verilmektedir.
Bitkiler buharlaşma olayını büyük oranda yapraklarındaki stomalar sayesinde gerçekleştirirler. Stoma hücre-
5. Deneyde kullanılan kılcal boru yerine çapı daha büyük ya da çapı daha küçük bir cam boru kullanıl- leri, iki adet bekçi hücresi adı verilen farklılaşmış epidermis hücrelerinden oluşmuştur. Bekçi hücrelerindeki
saydı ne gibi bir değişim gözlenirdi? Cevabınızı gerekçesiyle bildiriniz.
osmotik basıncın artması durumunda bu hücreler su alarak turgor hâline geçerler ve aralarında stoma poru
(stoma açıklığı) adı verilen açıklık ortaya çıkar. Su bu açıklıktan su buharı şeklinde atmosfere verilerek terleme
gerçekleşir. Aynı zamanda bu açıklıktan gaz alışverişi de yapılmaktadır.
1. Stomalar yoğun olarak yaprakların alt yüzeylerinde bulunmaktadır. Stomalar, yaprakların sadece üst
yüzeyinde bulunsaydı bitkiler bundan nasıl etkilenirdi? Yukarıda metin içerisinde verilen buharlaş-
6. Kılcal boruya çeşme suyu değil de tuzlu su konulsaydı suyun cam boruda yükselme hızında nasıl bir ma miktarlarının nasıl olmasını beklerdiniz? Hangi bitkilerde stomaların yaprakların üst yüzeyinde
değişim gözlenirdi? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız. bulunmasını beklersiniz?
2. Güneşli günlerde bunaldığımız zaman bir ağaç gölgesinde serinlemek isteriz. Ağaçlar ise direkt güneşin
altında yer değiştiremeden durmaktadır. Bitkiler güneş ısısının yakıcı etkisinden korunmak için nasıl me-
7. Deney sırasında süngere vantilatör ile hava akımı gönderilmesi kaptaki suyun değişim miktarını kanizmalar geliştirmiştir? Bu mekanizmaların nasıl çalıştıklarını ve bitkiye sağladıkları faydaları açıklayınız.
nasıl etkiler? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız.
3. Bitkiler stomaları ile kökten yaprağa doğru su taşınmasını sağlamaktadırlar. Suyun sürekli yukarı
doğru taşınmasının bitkiye kazandırdığı faydalar neler olabilir?
8. Deneyde süngeri şeffaf folyo ile kaplamak, kaptaki suyun değişim miktarını nasıl etkiler? Benzer
duruma canlılar dünyasından bir örnek veriniz.
4. Bitkilerin stomaları ile bulundukları ortamlara su buharı vermelerinin çevreye etkileri neler olabi-
lir? Kısaca açıklayınız.
9. Kılcal borunun süngerle temas ettiği kısmını vazelin ile kaplamak kaptaki suyun değişim miktarını
nasıl etkiler? Benzer duruma canlılar dünyasından bir örnek veriniz. 5. Bitkilerde su atılma şekillerinden biri de gutasyon (damlama) olayıdır. Suyun sıvı hâlde atıldığı bu
sistemde yaprak kenarlarındaki hidatot adı verilen açıklıklar kullanılır. Genellikle ilkbahar sabahları
nemli havalarda çok görülen damlama olayını stomalardan yapılan buharlaşma olayından ayıran
farklar nelerdir? Bitkiler damlamaya neden ihtiyaç duymaktadır? Gerekçeleriyle birlikte açıklayınız.
150
Hazırlayan: Fadimenur VURAT
