Page 419 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
çok sağlamdır. Bu sebeple iki disiplin arasında yardımlaşma da 2. a) Olası cevap: Cümleyi ben devam ettirecek olsaydım felsefe
kaçınılmazdır. ile edebiyatın ortak özellikleriyle ilgili olarak her ikisinin ko-
Edebiyatın felsefeden, felsefenin de edebiyattan yardım alması nusunun insan olmasından söz ederdim. Çünkü insan, insa-
yanlıştır. Çünkü her iki alan biçimsel özellikler ve üslup yö- nı çevreleyen evren, insan-evren, insan-insan ilişkisi felsefe
nüyle birbirinden farklıdır. Her iki alanın birbirinden yardım ve edebiyatın da ortak konusudur.
alması alansal karışıklığa sebep olabilir.
b) Olası cevaplar : Bir edebî eser; sadece duygulandırma, este-
Etkinlik No.: 20 tik zevk seviyesinde kalmamalı, sadece birtakım psikolojik
analizlerle yetinmemeli, kişiler ve olaylar bazında da olsa
1. Olası cevaplar: eserin anlam bütünlüğünü sağlayacak felsefi bir düşünce
Yazarın bu görüşüne katılıyorum çünkü bu sözcükler Türk- ortaya koymalıdır. Sadece estetik seviyesinde kalan bir eser
çenin söz özelliklerine uyacak şekilde değişime uğramış ve fazlasıyla somut kalacağından eserin anlamsal derinliği de
Türkçeleşmiştir. Dilin millî musikisine uyacak şekilde değişen az olacaktır.
sözcükler de artık millî olmuştur. Bir edebî eserin sadece estetik zevkle yazılmış olması o esere
Yazarın bu görüşüne katılmıyorum çünkü her ne kadar bu söz- sanatsal değer kazandırır. Eser soyutluktan kurtularak somut
cükler ses bakımından değişime uğramış olsa da hâlâ yabancı ve daha anlaşılır bir biçim alır.
dillerden dilimize geçmiş sözcüklerdir. Millî olmaları için öz 3. Olası cevap: Okuduğum her iki metinde edebiyat ile felsefe iliş-
Türkçe olmaları gerekir. kisi karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Edebiyat ile felsefenin
2. Olası cevaplar: farklı ve ortak yönlerinden bahsedilmiştir.
Devrik cümleye karşı çıkan anlayışı benimserdim çünkü her Etkinlik No.: 22
dilin kendine özgü söz dizimi kuralları vardır. Türkçenin söz
diziminde ise yüklem sondadır. Bu kuralı değiştirmeye ça- 1. Olası cevap: Edebî türler içerisinde felsefeye en yakın türün şiir
lışmak dilin millî yapısını bozmaya yönelik atılmış bir adım olmasının birçok nedeni vardır. İnsanın kendini tanıması ve
olarak kabul edilmelidir. Ayrıca devrik cümlenin konuşma di- tanıtması açısından şiir tercih edilebilir. Varoluşsal durumları
linde kullanılıyor olması, istisnai bir durumdur ve bu durum diğer türlere göre daha iyi gösterebildiği için şiir, edebî türler
onu dil bilgisi kuralı hâline getirmez. Çünkü konuşma dilinde içerisinde felsefeye en yakın türdür. Şiirin parçalı yapıda olması
kural dışı birçok kullanım vardır. da edebî türler içerisinde felsefeye en yakın türün şiir olmasının
Devrik cümleyi savunan anlayışı benimserdim çünkü devrik nedenleri arasında yer alır.
cümle uzun yıllar halkın söyleyişinde kendine yer bulmuş ve 2. Olası cevap: Metne göre edebiyat ve felsefe arasında yakın bir
böylece millî bir özellik taşıdığını kanıtlamıştır. Dilin asıl ama- ilişki vardır. Edebiyat ve felsefe birbirinden istifade etmektedir.
cı anlaşmayı sağlamaktır. Eğer devrik cümle Türkçe söz dizi- Edebiyatın metin okumalarda felsefeye, felsefenin de insanlık
mine aykırı olsaydı bu tür cümleler anlaşılmaz olurdu. Ancak durumlarını açıklamada edebî dile ihtiyacı vardır. Bu iki alan da
hem konuşma hem de şiir dilinde kullanılan devrik cümleler birbirinden destek alarak ilerler ve gelişir.
herkes tarafından anlaşılmaktadır.
3. Olası cevap: Dil, kullanıldığı toplumun millî kimlik özellikle- 3. Olası cevap: Metinde kullanılan endişe sözcüğü bana korku ve
kaygıyı çağrıştırmaktadır.
rinden biridir. Bu sebepledir ki toplumda meydana gelebilecek
her türlü değişim dili de etkilemektedir. Günümüzde meydana 4. Olası cevap: Edebiyatın felsefeye, felsefenin edebiyata üstünlüğü
gelen toplumsal ve siyasi değişimler için de bu kural geçerli- yoktur. Felsefe ve edebiyat arasında ortak yardımlaşma şeklinde
dir. Örneğin son dönemdeki COVID-19 kaynaklı toplumsal ilişki mevcuttur. Edebiyatın felsefeden felsefenin de edebiyattan
değişim sebebiyle pandemi, filyasyon, kısıtlama, sosyal hayat, öğrendiği çok şey vardır.
maske, mesafe, uzaktan eğitim, yeni normal gibi kelimeler sık 5.
kullanılır hâle gelmiş ve dilimizdeki yerini sağlamlaştırmıştır. Olası cevap: Varoluş yolumuza ve hayatımıza etki eden birçok
Ayrıca küreselleşme ve kitle iletişim araçlarının yaygın kullanı- duygu ile karşı karşıya kalırız. Bu duyguların başında endişe
mı da günümüzdeki toplumsal değişimler arasında sayılabilir. gelmektedir. Önce endişe ile varoluşumuzu sorgularız. Bu sor-
Bir kavramı, bir nesneyi veya bir terimi karşılayan yeni sözcük, gulama sonunda diğer insanlık durumlarına geçiş yaparız. Yaza-
tabir ve anlamlar televizyon ve genel ağ aracılığıyla kısa süre- rın kullandığı tezgâhından geçmek ifadesi ile aslında anlatılmak
de yayılmakta; dilimiz dâhil tüm dilleri hızlıca etkilemektedir. istenen eğitilmek ve bir şeyleri fark etmektir.
Selfy ve drone sözcüklerinin dillerde yer edinme hızları; nbr,
mrb gibi ünlü harf kullanmadan yazma anlayışının önce kısa Etkinlik No.: 23
mesajlarda yerleşmesi, sonra sosyal medya kullanıcıları arasın- 1. Olası cevaplar: Ben Türkçeyi beyaz önlükler içinde bilim ya-
da kabul görmesi, bu değişim ve etkileşime örnek olarak gös- parken de sevdim, cep telefonu elinde sosyal medyada yorum
terilebilir. Ancak örnek olarak verdiğim bu son değişimlerin yazarken de… Sevdiğini son bir kez olsun yakından görmek is-
toplumumuza özgü dil kimliğinin kaybolması anlamına da teyen Barış Manço’nun Dağlar Dağlar şarkısında da vuruldum
geldiğini hatırdan çıkarmamak gerekir.
ona, kimse bilmese de Nefret’ten bile eski olan Ceza’nın Yerli
Plaka’sında da… Bazen elini göğsüne vurdukça yürekleri yakan
Etkinlik No.: 21
bir ananın ağıdında, bazen de ayaklarını vurdukça yerleri titre-
1. Olası cevap: ten bir komandonun marşında duydum onu, her zamanki gibi
Felsefi eserler, bir fikir etrafında oluştukları için estetik amaç yine çok sevdim.
gütmezler. Daha çok varoluş, bilgi, gerçek gibi kavramlarla 2. Olası cevap: Halit Ziya Uşaklıgil, metindeki …tabiatta her şey
ilgili soru sorup bu sorulara cevap ararlar. Dolayısıyla felsefi tekâmülden, inkılâptan ibaretse, bazan tekâmül, bazan inkılâp
metinler açıklamaya, netleştirmeye ve kavram analizlerine devirden devire geçtiği gibi her devrin zevki de birbirinin aynı
dayalıdır. Hâliyle bu metinlerin dili soyuttur ve estetikten olmaz. ifadesiyle siyasi ve toplumsal değişimin yazı dilini etki-
uzaktır. İşte bu noktada edebiyat, bir anlatım aracı olarak fel- lediğini belirtmek istemiş olabilir. Çünkü yaşanan siyasi ve top-
sefeye hizmet eder. Felsefenin soyut ve estetik zevkten uzak lumsal değişimler okurun da beğeni anlayışını değiştirecektir.
kavramsal diliyle anlatılamayanlar, edebiyatla anlatılabilir. Okuyucusuna ulaşmak isteyen yazar da bu beğeni anlayışına

418