Page 464 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 464
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12
CEVAP ANAHTARLARICEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 180 2. Olası cevap: İnsan doğası gereği sosyal bir varlıktır. Bir toplu-
mun içinde yaşar, o toplumun değerleri ile büyür, gelişir. Farklı
1. Olası cevap: Konuşmacı, Türk devletinin ilelebet bağımsız yaşa- sosyal çevrelere girer, öğrenir, keşfeder. İnsanlarla etkileşimde
yacağına olan inancını Türk tarihinden verdiği örneklerle dile bulunur. Örneğin, bir arkadaşım ile kitapçıya gitmek için sözleş-
getirmek istemiştir. Amacı, Türk milletine umut aşılamak, mil- tim. Fakat vaktinde buluşma yerine gidemedim. Bu durum için
letimizin inancını taze tutmak, bağımsızlığın Türk milleti için arkadaşıma bir açıklama yaparım. Eğer bu açıklamayı yapmaz-
taşıdığı anlamları hatırlatmak olabilir. sam arkadaşlığımızdaki güven duygusunu zedelemiş olurum.
2. Olası cevap: Metinde konuşmacı, savunduğu düşünceleri Os- 3. Olası cevap: Bir konuşma yapacak olsam konuşmamın içeriğini
manlı’dan ve Dünya Savaşı’ndan verdiği kahramanlık örnekleri önce açıklarım. Neden böyle bir konuşma yapma ihtiyacı hisset-
ile desteklemiştir. Günümüzde böyle bir konuşma yapılmış ol- tiğimi açıklarım. Daha sonra yeri geldikçe konu ile ilgili örnek-
saydı, muhtemeldir ki Türk milletinin yakın tarihte gösterdiği lere başvururum. Bu bağlamda gerek açıklama gerekse örnek
kahramanlıklara, vatan topraklarının müdafaası ve millî birliğin vermeyi belli bir sayısal kıyas ile yapmam.
korunması için verdiği mücadelelere değinilirdi. 4. Olası cevap: İnsanın bir durumu, bir düşünceyi açıklarken baş-
3. Olası cevap: Metinde konuşmacı, Türkiye’nin bağımsız bir devlet ka birinin varlığına ihtiyaç duyması doğal bir şeydir. Çünkü dü-
olarak yaşayacağına olan inancını ve Türk milletinin geçmişten şüncelerinde, eylemlerinde yalnız olmadığını bilmek psikolojik
günümüze dek bu uğurda verdiği mücadeleleri okuyucuya ak- olarak da insana kendini iyi hissettirecektir. Bazı durumlarda
tarmak, onları bu fikre, bu gerçeğe inandırmak istemiştir. Oku- karşımızdaki kişi ya da kişiler bize inanmakta güçlük çekebilir-
yucuyu/dinleyiciyi ikna etmek için kendi tarihimizden örnekler ler. Anlattıklarımız onlara hayatın olağan akışının dışında ya da
seçmiş, coşkulu bir dil kullanmıştır. Nutuk (söylev) türünün ya- anlamsız, yetersiz gelebilir. Bu durumda bizi destekleyen birile-
zılış amacı da bir topluluğa belli bir fikri ya da ülküyü coşkulu rine ihtiyaç duyarız. Örneğin, arkadaşıma kış mevsiminde bağı-
bir dille anlatmak, bu fikri dinleyenlere kabul ettirmek olabilir. şıklığı artırmak için bal yemenin faydalı olduğunu söylediğim-
de, bunun gerçek olmadığını, annelerin çocukları bal yesin diye
Etkinlik No.: 181 uydurdukları bir söz olduğunu söyledi. Arkadaşıma ünlü bir
doktorun bu konuyla ilgili bir konuşmasını izlettim ve ikna oldu.
1. Olası cevaplar: Bağımsızlığımız millî ve güçlü bir üretim gerçek-
leştirmemize bağlıdır. Etkinlik No.: 184
2. Pekiştiriyor. Millî ve güçlü bir üretim peşinde koşan Türk genci 1. Söylevlerde genellikle dinleyicileri heyecanlandırmak, bir fikri,
birlik, beraberlik ve bağımsızlık için de uğraşmalı çünkü bağım- bir kanaati onlara benimsetmek; onları istenen yönde harekete
sız olamadan millî üretimden bahsedilemez. geçirmek amaçlandığı için açıklayıcı anlatım tercih edilir.
3. Olası cevaplar: 2. Olası cevap: Bu metin bir olay yazısı değil bir düşünce ürünü ol-
Bu özen, istek ve gayretinizle ulaşamayacağınız hedef yoktur. duğu için betimleyici veya öyküleyici bir anlatım tarzıyla yazıla-
İnancınız sizi dilediğiniz noktalara mutlaka taşıyacaktır. maz. Bu metin bir şekilde bu anlatım türleriyle yazılsa bile söylev
etkisini kaybeder.
Etkinlik No.: 182 3. Cümlelerin soru şeklinde sıralanması anlatıma akıcılık ve vurgu
1. Olası cevap: Evet, söylenebilir. Toplumun bir adım önünde katmaktadır. Aslında konuşmacı sorduğu soruların cevaplarını
olan insanlar; söylevlerini, mesaj iletmek, kitleleri sürüklemek, bilmektedir. Bu sorularla kendi düşüncesinin haklılığını ispat
onlara idealler, hedefler, görevler sunmak hatta onları uyarmak etmek düşüncesindedir.
gayesi etrafında şekillendirmişlerdir. 4. a) Cümlede örneklerin çoğaltılması anlatımı güçlendirdiği gibi
2. Komutanlara ilişkilerinde sıcak, insani ve motive edici bir ile- konuşmacı arkadaşlarının çokluğunu ve mesleklerini anlat-
tişim önerisinde bulunuyor. Komutanın emrindeki askeri etki- mak suretiyle güçlü olduğunu da belirtmek istemiştir.
lemesi ve hedefe taşıması onunla duygusal bir bağ kurduğunda b) Bu cümle örneklendime yapılmadan kurulduğunda anlam et-
çok daha kolay olacaktır. kisini yitirmekte, bir söylevin coşkulu dilinden çok sıradan bir
3. Olası cevap: Fatih Sultan Mehmet, komutanlarına fetih süre- konuşma diline dönmektedir.
ciyle ilgili talimatlar vermiştir. Zorlu bir mücadele öncesi ko- Etkinlik No.: 185
muta kademesindeki birimlerin iş dağılımında netlik, sağlam
bir yönlendirme, planlama gerekir. Alıntılanmayan kısımlar 1. Olası cevap: Mikrofon, sesini geniş kitlelere duyurmak isteyen,
komutanların neler yapacağına dair detaylar içeriyor olabilir. onları etkilemek, yönlendirmek isteyen insanlar için önemli bir
4. Yazma etkinliği, öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre araç. Söylev türü ise yazarın/konuşmacının mesajı üzerine ku-
şekillenecektir. Örnek: “Mazinize layık bir şeklide cömert olu- rulan bir tür. Söylevci ister yazsın ister konuşsun mutlaka sesini
nuz.” Bizler bu topraklarda asırlarca cömertliğin binbir örneğini geniş kitlelere duyurma, onları etkileme dürtüsü içindedir. Bu da
verdik. Evini, sofrasını, fikrini, ilmini, sohbetini -her nesi var- akla mikrofonu getirir.
sa- paylaşan ecdadın torunlarıyız. Komşusu açken tok yatmayı 2. Olası cevap: Hata yapma korkusu, öz güven eksikliği, tecrübe ek-
ayıp sayan bir kültürde yetiştik. Onlar nasıl cömertliği baş tacı sikliği, söyleyecek sözü olmamak ya da söyleyeceklerinden emin
ettiyse biz de… olmamak gibi sebepler sayılabilir.
Etkinlik No.: 183 3. Dinleyicinin konuşmaya ilgisini artırır; fikirlerin, mesajın daha be-
lirgin bir şekilde iletilmesine yardımcı olur, anlatıma renk katar vb.
1. Metinde konuşmacının “Osmanlı’da bilim var mıdır?” sorusuna
cevap niteliğinde açıklamalar yaptığını görüyoruz. Konuşmacı- Etkinlik No.: 186
nın konusu Osmanlı’da bilim üzerinedir. Dolayısı ile Osmanlı 1. Olası cevap: Metni okumak yerine dinleseydim söylevden çok
Dönemi’nde bilimsel kurumlar, âlimlerin yetiştiği merkezler, daha fazla etkilenirdim. O atmosferi, çevremdeki insanların
eğitim kurumlarında verilen ilimler ile ilgili örnekler vermiştir. enerjisini, o anki üzüntü, endişe ve kararlılıklarını çok daha fazla
Bu sayede konuşma konusu ile ilgili gerekli bilgileri de vermiş hisseder; tümüyle o tarihî anı yaşardım. Dolayısıyla konuşmada-
olur. Dinleyici kitleyi de bu örnekler ile ikna eder. ki duygular da mesaj da bana daha net bir biçimde geçerdi.
463