Page 459 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 159 Etkinlik No.: 161
1. Olası Cevap: İnsanın içi değiştikçe çevresi de değişir. İnsanın 1. Olası Cevap: Yazarın yorumlarından bağımsız salt bilgi vermeyi
karakter ve ruhsal olarak olgunluğu, çevresindekilerle etkileşime amaçlayan ifadeler kullanması metnin güvenirliğini artırır. Aynı
girmede belirleyicidir. Kişi, kendi karakterine göre çevre edinir. zamanda okuyucunun metin aracılığıyla bazı bilgilere ulaşmasını
Kendi gibileri etrafına çeker. İç dünyamız güzelleştikçe güzel olanı sağlayabilir.
kendimize çekebiliriz. Bu sebeple dıştaki değişim içteki değişime
bağlıdır. Kendimdeki iyi özellikler sayesinde çevremdeki insanla- 2. Cümlede eşya ve bitkilerin sakin, hayvanların davranışlarının rutin,
rı çok kolay tanıyabiliyorum. Huyları hemen belli oluyor. Onlara insanoğlunun deliliğe yakın olarak değerlendirilmesi yazarın kişisel
nasıl davranmam gerektiğini de böylece çözüyorum. En güzeli de değerlendirmelerini içermektedir. Dolayısıyla yazarın kişisel değer-
kalbime benzeyen bir kalp ile karşılaşmak. İşte o kişi, bu dünya lendirmelerine yer vermesi öznel anlatıma başvurduğunu gösterir.
yolculuğumda bana iyi bir yoldaştır. 3. Denemeler, yazarın özgürce seçtiği bir konu üzerine daha çok kendi
2. Olası Cevap: Ahmet Murat’ın tespit ettiği görüş insanoğluna ait kişisel görüşlerini ön plana alarak samimi bir üslupla yazdığı yazı-
evrensel bir değerdir. İnsanların ait olduğu millet, ülke; yaşadığı lardır. Deneme metinlerinde özgünlüğü sağlayan, yazarın üslubu ve
zaman farklı olabilir. Bu farklılık insanın kalbinin, ruhunun gü- bir konudaki kişisel görüş ve düşüncelerdir. Dolayısıyla bu metinde
zelliğinin çevresini de etkileyeceği gerçeğini değiştirmeyecektir. yazarın kişisel düşüncelerini ön plana çıkarması denemenin bu nite-
Kalp güzelliği, insanı insan yapan değerlerden biridir. Bu değer liğinden kaynaklanmaktadır.
unutulmadıkça dünya yaşanılası bir yer olmaya devam edecektir.
Etkinlik No.: 162
3. Olası Cevap: Bir terbiye vasıtası olan “inziva”ya çekilen insan-
ların her şeyden önce iç, ruh, kalp olgunluğunu önemsedikleri 1. Olası Cevap: Şiir türünde anlatılmak ya da hissettirilmek istenenler
söylenebilir. Bütün varlıklara karşı hassaslaşan kalpleri doğru- genellikle günlük kullanılan nesnel dilin ve anlatımın dışında öznel
yu bulmada en önemli yardımcılarıdır. Bu kişiler çevresindeki bir anlatımla ortaya konur. Bu durumun temel nedeni okuyucuyuda
varlıklara karşı da hassastırlar. Her varlık değerlidir, insan olma estetik bir haz uyandırmak aynı zamanda farklı ve özgün anlamlar
ve Allah’a yakınlaşma yolunda bir vesiledir. Diğer insanlar da ortaya koyabilmektir. Şiirde anlamın ve anlatımın yorumlamaya
inandıkları bu insanların sohbetlerinden, söylediklerinden fay- açık olmasının temel nedeni de bu öznel dil ve anlatımdır.
dalanmak isterler. Ne yazık ki günümüzde art niyetli bazı insan- 2.
lar sebebiyle güven duygusu yitirilmiş, böyle şeyler geçmişte ve Olası Cevap şu şekilde olabilir:
hikâyelerde kalmıştır. a) Ahmet Haşim şiirinde kapalı bir anlatıma yer verir ve bu durum
şiirlerinde duygu yönünün çok ön planda olmasına zemin hazır-
4. Olası Cevap: Yaşadığımız şartların bize unutturduğu değerleri, oku- lar.
duğumuz herhangi eserde hâlâ bulabiliyoruz. Kalbimiz, ruhumuz o b) Avrupalılar bir durumla karşılaştığında mantığını ve düşünsel
anda aydınlanabiliyor. Ufkumuz açılabiliyor. Kendimize, yaşadıkla- yönlerini ön plana çıkarırken biz daha çok durumun duygusal
rımıza uzaktan bakmamızı sağlayabiliyor. İyi yönde bir şeyleri değiş- boyutuyla ilgileniriz.
tirmemizde vesile olabiliyor. Bu anlamda masal, fabl, şiir, menkıbe,
roman gibi anlatılar; bazen izlediğimiz bir film insanlığımıza ait bir 3. Olası Cevap: Yazar metinde yorumlarıyla edebî bir dil kullanarak
güzelliği gösterebiliyor. Önemli olan insan olmanın erdemini anla- kelimelere yeni anlamlar yükler. Böylece okuyucuya bir anlam zen-
mak, görebilmektir. ginliği sunar. Metinde geçen bu yorumlar, gerçeği süsleyerek okuyu-
Olası diğer cevap şu şekilde olabilir: Geçmişe ait anlatıların fark- cunun zihninde anlatılanların canlanmasını sağlar, ayrıca hayal ve
lılaşan dünyamızda anlamlı bir yeri olduğunu söylemek çok zor. düşünce dünyasını geliştirir.
Mesela Şeyh Galib'in Hüsn ü Aşk mesnevisi artık bize gizli ha-
zinelerini açmıyor. O eserlerden hareketle yeni anlatılar yazmak Etkinlik No.: 163
gerekir belki.
1. Olası Cevap: Gerçek hayata yönelik bu tür metinler kurgusal metin-
lerden daha nettir. Yazar, anlatmak istediklerini kendi bakış açısıyla
Etkinlik No.: 160
olduğu gibi anlatmayı tercih eder. Yazarın anlattıkları öznel olsa da
1. Olası Cevap: Toplumsal tarihimizde doğaya dair bazı kavramlar kendi gerçekleridir ve bu, metni inandırıcı ve gerçekçi yapar. Kur-
edebiyatımızda sıkça kullanılmıştır. Özelikle hayvanlara dair bazı gunun kurallarına uymak zorunda değildir, anlatmak istediklerini
özellikler benzetme sanatı yoluyla insanlara aktarılmış ve daha ede- şekillendirme gereği duymaz. Roman gibi kurgusal metinlerde her
bî ve estetik bir kullanım sağlanmıştır. Fakat toplumsal hayatımızda zaman görecelilik vardır. Olay, kişi, zaman ve mekân unsurları ger-
modernleşme ve küreselleşme olgularıyla birlikte edebî dil, yerini çeklerin yeni bir boyutta şekillendirilmesiyle yeniden oluşturulur.
gündelik sıradan dile bırakmış böylece estetik yanını kaybetmeye
başlamıştır. Aynı zamanda yabancı dilllerin etkisiyle tarihsel kültü- 2. Olası Cevap: Yazar hayatını “yazma eylemi” üzerine kurmuş
rümüzü yansıtan dilimizde değişimler yaşanmış, yabancı kültürlere gibidir. Adeta okuyucuya kendini açıklama gereği duymuştur.
ait kavram ve kullanımlar yoğunlaşmıştır. Bu durum, kültürel kopu- Sanatının daha iyi anlaşılmasını ve neden böyle bir hayat seçti-
şu daha da hızlandırmıştır. ğinin anlaşılmasını istemiş olabilir.
2. Olası Cevap: Türk tarihinde destan geleneğinden başlayarak hay- 3. Olası Cevap: Metin bütünüyle öznel bakış açısıyla yazılmıştır.
vanlar ve doğanın diğer türleri, edebî ürünlerde sık sık karşımıza Metnin okuyana ilham veren özgün bir havası vardır. İlgi çekici
çıkmaktadır. Ergenekon Destanı, Türeyiş Destanı, Bozkurt Destanı, açıklamaları okuyan okur yine de kendini bunlara katılmak zo-
Nasrettin Hoca Fıkraları, Dede Korkut Hikayeleri, Köroğlu Destanı runda hissetmez.
gibi birçok edebî ve tarihsel üründe hayvanların mitolojik ve top- Olası Cevap: Dünya görüşü, hayat tecrübesi, kültür, yaş, cinsi-
lumsal yönü ön plana çıkarılmıştır. yet, ruh hâli, sanat anlayışı gibi farklılıklar yazarlardaki bakış
açısı zenginliğini oluşturur.
3. Olası Cevap: Özellikle köyden kente göç olgusuyla beraber, insan-
ların doğayla olan doğrudan ilişkisi kopmuştur. Büyük kentlerde Olası Cevap: İnsanları rahatça görebileceğim, her türlü sesi işite-
doğayla ilişkisi en aza inen toplumsal grupların hayvanlara dair göz- bileceğim, kalabalık bir meydana bakan bir kafeye oturup hikâ-
lemleri de oldukça azalmıştır. Dolayısıyla bilgi veya gözlemlerdeki ye taslağı yazabilirim. Etrafın hareketli karmaşası kurgumun
hatalar kaçınılmazdır. hatlarını oluşturur. Işıltılı bir gecede,

458