Page 454 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 141 “Gidince” sözcüğü zarf-fiil olduğu için ardından virgül gelmeme-
lidir. 3. Tekil kişi zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve
1. a) Olası Cevap: Metinleri içerik açısından ele aldığımda bende en bu sözcüğe gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. “Şey” zamiri
çok merak uyandıran Mevlâna isimli metin oldu. Çünkü Mevlâ- ayrı yazılır. “Enişte” sözcüğü cins isimdir ve bu nedenle cümle
na insan sevgisinin yayılmasına, dayanışmaya, tasavvufa katkıda içinde büyük harfle başlamaz.
bulunmuş büyük bir zattır. Onun yaşamı ile ilgili menkıbeler be-
nim için çok ilgi çekicidir. b) TRT İzmir muhabirinin bildirdiğine göre bugün saat on beşte Ye-
b) Olası Cevap: Göç metnindeki HÜSEYİN rolünü oynamak is- şilköy Havalimanı'ndan kalkan İzmir uçağı, Manisa yakınlarında
bilinmeyen nedenlerle dağa çarparak parçalanmıştır.
terdim. Çünkü hem metindeki rolü önemli görünüyor hem de
gülünç bir karakter. Ayrıca karakterlerimizin de birbirine yakın “Bugün” sözcüğü cümle içinde kullanıldığında büyük harfle baş-
olduğunu düşünüyorum. lamaz, özel isim değildir. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı
c) Olası Cevap: Emekli metnindeki MÜDÜR rolünü eleştirirdim. yazılır, bu sebeple “on beş” ifadesi ayrı yazılmalıdır.
Çünkü metinde hoşgörünün uzağında, ön yargılı, öfkeli, emrin- 2.. Olası Cevaplar: Bu metinde üç nokta yerine yan yana iki nokta
dekilere nazik davranmayan biri gibi görünüyor. kullanılmıştır. Bu kullanım günümüzde uygulanmamaktadır.. Üç
2. Olası Cevaplar: Metinlerden kısa alıntılar olmasına rağmen yazar- nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz. Üç noktanın kul-
lanım yerleri şunlardır:
larının sanat anlayışları hakkında ipuçları içerdiğini düşünüyorum.
Mevlâna isimli metinde yazar tarihteki önemli şahsiyetlere yer ver- - Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
miş, yaşamlarıyla ilgili bir kesit sunmuştur. Bu, yazarın biyografik - Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazıl-
ürünler verdiğinin bir ipucudur. Emekli isimli metinde ise yazar mak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
oldukça yalın bir anlatımla günlük yaşamımızda sıkça karşılaşabi- - Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bö-
leceğimiz ast-üst ilişkisine dayalı bir diyaloğu, Göç isimli metinde lümlerin yerine konur.
de yazar güncel olaylardan çıkardığı bir konuyu güldürü hâlinde - Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun
işlemiştir. Tüm bunlar yazarların sanat anlayışları hakkında bilgi hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç kat-
edinmemizi sağlamıştır. Bu metinler Cumhuriyet Dönemi'nde mak için konur.
farklı gelenek, bakış açısı, amaç, akım, üslup doğrultusunda ürünler - Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
verildiğinin göstergesidir. - Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan ce-
vaplarda kullanılır.
Etkinlik No.: 142
3.. Olası Cevaplar: “Çok üzücü bir haber alan kişinin o an yanında olan
1. Aşkımız Aksarayın En Büyük Yangını adlı eser, manzum tiyatro tek kişi olmak zor bir görevdir. Hele aldığınız haber sizi de şaşırtan
örnekleri arasında gösterilebilir. Çünkü metnin dili, rahatlıkla ve üzen bir haberse… O an insan sükûnetini muhafaza etmeli ve
anlaşılabilecek sadeliktedir. Sahneler, şiir diliyle yazılmıştır ve yanındaki kişiyle birlikte feryat etmek yerine ona destek olmalıdır.
serbest şiirin biçimsel özelliklerini yansıtmaktadır. Konuşma- Feride'nin yerinde ben olsaydım o an sakinliğimi korumaya çalışır,
larda serbest nazımda sıkça başvurulan ses tekrarlarına dayalı haberin doğruluğunu öğrenmeye çabalardım. Münevver'in çok şaşır-
bir ritim ve iç ahenk bulunmaktadır. Birbirini çağrışım yoluyla dığını ve üzüldüğünü görüp onu teskin ederdim. Böylece sevdiğim
tamamlayan “ateş ve yangın” ile “ev, konak ve sokak” gibi söz- bir insana yardım etmiş olurdum.”
cükler bir arada kullanılmıştır. Metinde bahsi geçen ve mekân
işlevi gören konak “ıssız, içine kapanık bir zaman artığı” olarak Etkinlik No.: 144
betimlenmekte; şiirsel ifadeler, kişileştirme ve istiare gibi söz sa-
natlarıyla anlatılmaktadır. 1. a) ……herhalde…….
2. Refik Erduran'ın Büyük Jüstinyen'i, Güngör Dilmen'in Canlı …… herhâlde ….....
Maymun Lokantası, Avcı Karkap, Midas'ın Kulakları, Midas'ın b) Kelimede eksik olan noktalama işareti düzeltme işaretidir.
Altınları, Kurban ve başkaları, Turan Oflazoğlu'nun Keziban, Düzeltme işaretinin kullanıldığı yerler şunlardır:
Deli İbrahim ve başkaca eserleri manzum olarak sahne şiirini • Yazılışları bir, anlamları ve söylenişleri ayrı olan kelimeleri ayırt
yakalayabilmiş başarılı örneklerdir. Sahnenin şiire dönüştüğü etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur.
eserlerin manzum olmalarına gerek yoktur, önemli olan şiirsel
ya da ritmik bir dille yazılmış olmalarıdır. • Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel
adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u
3. Özellikle genç kuşak yazarlar arasında manzum tiyatroya ünlüleri üzerine konur.
yöneliş görülmektedir. Bu yazarlar, tiyatro dilini yetkin bir • Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u
biçimde kullanarak katıksız Türkçeyle eserler yazmıştır. Aynı ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır.
zamanda yöresel ağızları da sahnelerde başarıyla kullanmıştır. • Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını
Halit Fahri Ozansoy, Faruk Nafiz Çamlıbel, Cahit Uçuk'un önlemek için kullanılır.
manzum eserler ortaya koymakla birlikte sahne şiirine ulaştık-
ları söylenemez. Oysa Refik Erduran, Güngör Dilmen, Turan 2.. Olası Cevaplar:
Oflazoğlu gibi dönemin önde gelen yazarları, manzum olarak • Edebiyat eserlerini okumayı mı, dinlemeyi mi daha çok se-
sahne şiirini yakalayabilmiş başarılı örnekler ortaya koymuş- versiniz?
tur. Şairlerden Behçet Necatigil, Gülten Akın ve Necati Cumalı • Okulda teneffüse çıkmayı mı, kütüphanedeki kitap kokusunu
ise çeşitli eserlerinde sahne şiiri diline ulaşabilmiştir. Düzya- içimize çekmeyi mi özledik?
zıda da şiir dramı yapılabileceğini gösteren başarılı manzum
tiyatro eserleri ortaya çıkmıştır. 3. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin
sonuna soru işareti konur. Aşağıdaki konuşma bu duruma bir
Etkinlik No.: 143 örnektir:
“Öğretmen masanın yanına gelen çocuğun ayak seslerini duyup
1. a) Uzağa gidince onu çok sevdiğimi anlıyorum. Onsuz ola- başını kitaptan kaldırdı:
mam. O benim her şeyim. Feride, enişteni çok özledim. - Defterin?
Neden onunla birlikte gitmedim sanki? - Getiremedim öğretmenim.”

453