Page 458 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
CEV
ru, dolaysız ve kalıcı algılanmasına yardımcı olur. Yani öğrenmeye b) Yazarın denemeyi tanımlarken benzetmelerden ve kişileştirme-
olumlu katkıları vardır. Okuduğumuz metinde anlatılanların felsefi lerden yararlanması bir üslup özelliğidir. Tanım, genelde nesnel
boyutunu şekle bakarak daha kolay ve hızlıca anlamlandırabiliyoruz. olarak algılanır ancak kullanılan öznel tanımlar bir öğretici metin
Yazarın bize anlatmak istediğini daha doğru anladığımızı hissede- türü olmasına karşın bu denemeyi anlam bakımından zenginleş-
biliyoruz. Bir görsel, bazen kelimelerden daha açık ve anlaşılır bir tirmiştir. Deneme, duygu ve düşüncelerin anlatıldığı bir türdür ve
etkiye sahiptir. yazarlara dili kullanma açısından özgürlük sunar. Deneme yazarı
da kullandığı üslup sayesinde özgünlüğünü ortaya koyabilir. Yap-
3. a) Olası Cevap: Kitabın kapağında yazma eylemindeki yazarı tem- tığı sanatlarla da metni daha akıcı, anlaşılır ve dikkat çekici hâle
silen figürler kullanılmıştır. Büyüklü küçüklü ve göze hareket ha- getirebilir yazar.
lindeymiş izlenimi veren bu figürler adeta eser yazmanın gerçek
dünyadan farklı bir atmosferi olduğunu sembolize etmektedir. 3. a) Olası Cevap: Okuduğumuz metin genellikle öznel cümlelerden
Okuduğumuz metinden hareketle de kitap kapağındaki bu gör- oluşmuştur. Öznel cümlelerin kullanıldığı eserler, sanatlı anlatı-
selin uygun olduğu düşünülebilir. mın daha yoğun olduğu eserlerdir. Yazar, düşüncelerini kanıtlama
amacı taşımadığı için daha samimi bir üslupla, içinden geldiği
b) Olası Cevap: Bu kitabın kapağında kullanılmak üzere sürrealist gibi paylaşır duygu ve düşüncelerini okuyucuyla. Okuduğumuz
ya da dışavurumcu resimler, semboller seçilebilir. Mesela Edvard metinde nesnel cümleler yoğunlukta olsaydı metindeki şiirsel an-
Munch’un “Çığlık” adlı tablosu, gerçek dünya ile kurgu dünyası latım da olmayacaktı, daha bilimsel bir dil kullanılacaktı. Bütün
arasında kalan yazarı temsil edebilir. bunların yanında metin; bir düşünceyi açıklamak, kanıtlamak ya
da bizim düşüncelerimizi değiştirmek amacı taşıyacaktı. Bu se-
Etkinlik No.: 156 beple de samimi bir üslup yerine daha resmî bir dil kullanılması
gerekecekti.
1. Cevap yoruma açıktır. Görsel 1’de kıyıya vuran denizin dalgaların-
daki köpükler göze çarpmaktadır. Metinden alıntılanan bölümde b) Okuduğumuz metnin türü denemedir. Denemelerde konu sınırla-
şiir ve dalgaların köpüğü arasında benzetmeye dayalı bir ilişki kurul- ması yoktur. Yazar, istediği herhangi bir konu seçerek bu konu ile
muştur. Bu görsel kullanılarak şiir ve köpük arasında kurulan ilişki, ilgili duygu ve düşüncelerini kanıtlama amacı taşımadan samimi
okuyucunun zihninde daha da somutlaştırılmıştır. bir üslupla okuyucu ile paylaşır. Eğer bu metin makale türünde
2. Cevap yoruma açıktır. Guernica tablosu incelendiğinde gerçekçi bir yazılmış olsaydı samimiliği ve etkileyiciliği deneme kadar kuvvetli
olmazdı, öğreticilik ve bilgilendiricilik yönü daha ağır basardı.
resim anlayışıyla çizilmediği görülmektedir. İnsanlar, hayvanlar, çe-
şitli nesneler gerçek hayattaki hâllerinden farklı bir üslupla çizilmiş- Etkinlik No.: 158
tir. Fakat resimde, yaşanan savaşın yarattığı trajedi belirgin biçimde
görülmektedir. Metinde Picasso, sanatın yaşananları doğrudan değil 1. Olası Cevap: Vedat Günyol ödül kelimesini irdelerken hem öznel
de kendi yöntemiyle yeniden yaratarak anlattığını vurgulamıştır. hem nesnel ifadelere yer veriyor. Daha çok da öznel ifadelere. Ke-
Dolayısıyla Guernica tablosunda yaşanan gerçek, ressamın gerçekçi limenin sözlüklerdeki anlamını ve genel anlamda neyi kapsadığını
olmayan yöntemiyle yeniden yaratılarak anlatılmıştır. ifade ettiği cümlelerde nesnel olduğu söylenebilir. Kendi düşüncele-
rine, hayata dair izlenimlerine, başka ressamların görüşlerine de yer
Etkinlik No.: 157 vererek metnin genelinde öznel bir tutum sergilemiştir.
Genel olarak metin türleri göz önünde bulundurulduğunda dene-
1. Olası Cevap: Metindeki devrik cümleler, çeşitli söz sanatları, ses me, şiir gibi kişinin özünü en iyi ifade edecek yazı türlerinden biridir.
uyumları vb. ifadeler metnin şiirsel bir dille yazıldığını göstermekte- Deneme bizi yazarın zihnine, kalbine götürür. Onun gözüyle gör-
dir. Bu ifadeler de dili alışılmış kullanımının dışına çıkarmış ve ifade meye, onun gibi hissetmeye başlarız. Bu açıdan bakıldığında yazarın
gücünü artırarak metni daha etkili hâle getirmiştir. öznel tutumu, yazının türüyle örtüşmektedir.
2. Olası Cevap: Kurgusal bir metin değildir. Öğretici metinlerdendir
2. a)
ve okuyanın bakış açısına zenginlik katar. Anlatıcı da yazar da aynı
kişidir. Samimi üslubu, şiirsel bir anlatımı vardır. Yazar kendini ifa-
Üslup Özelliği Metindeki Örnek Sizin Verdiğiniz Örnek
de etmek için yer yer mecazlara başvurur. Kelimelerin zengin an-
Deyim … akıntıya karşı kürek …bütün zorluklara lam dünyasından faydalanır. “İnsanların içine mavilikler salmanın
kullanma çeker. göğüs gerer. başka yolu yoktur.” cümlesinde olduğu gibi… Öğretici diğer metin
türlerinden ayrılan en önemli özelliği de yazarının bakış açısını ön-
Karanlık bir gecede
Keskin anlayış isteyen celemesidir. Bu da metinde öznel cümlelerin çokça kullanılmasına
Benzetmelere bir seyretme sınavıdır yolumu bulmama
başvurma yardım eden ay ışığıdır yol açar.
deneme…
deneme. 3. Olası Cevap: Vedat Günyol; ödül üzerine çok yönlü, zengin dü-
Kendimi yalnız hisset- şüncelere sahip. Kültürel birikimi, kullandığı atasözü, ressamlara ait
Ben denemeler dokurum.
Kişileştirmeye Denemeler de beni tiğim zamanlarda koşar bilgileri, hayatı derinlemesine tahlil edişi; bir kelimeden bir metin
başvurma denemelere sarılırım, ortaya çıkarmasında etkili olmuş. Bütün bunları kendi bakış açısının
dokur…
kucaklaşırız denemelerle.
süzgecinden geçirdiğinde de kendine has bir anlatıma sahip olmuş-
Bazen bir çocuk kadar tur. Türkçenin zenginliklerini iyi bildiğini gösteren kelime seçimi ve
Kimi kuştan hafif, kimi
Tezata baş- taştan ağır böylesi bahtiyar olurum, bazen cümle yapılarıyla bütün bunlar harmanlanınca onun yazma tarzı
gözyaşlarım durmaz
vurma akışlara kaptırmış gidi- akar denemelerimi diyebileceğimiz üslubunu oluşmuştur.
yorum denemelerimde… 4. Olası Cevap: Ödül, duruma göre değişebilen bir kavramdır. Yerine
kaleme alırken.
göre yorgunluk kahvesi yerine göre bir yarışmada kazandığın para
Ya ötesi: -ötelerden Kendimi ararken
Aynı sözü öte öylesine öteler ki kendimi kendimde ödülüdür. Ödülü illaki maddi bir karşılık olarak düşünmemek la-
tekrarlama zım. Manevi olarak değeri olan ödüller bazen hiçbir maddi karşılık
deneme… buluşumdur deneme.
ile eş değer değildir. İnsanlığa faydalı olan bir buluşun, bir sürü in-
Bayılırım kendi kendime sana faydalı olmanın verdiği mutluluğu hiçbir maddi ödül vermez
Kendinden söz Çok severim eskilerden
etme böylesi sınav olanakları beri deneme okumayı. mesala. Ama bu mutluğun yanında kazanılan maddi ödüller de kah-
hazırlamaya… venin yanındaki kurabiye gibi gelir insana.
457