Page 266 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 58
2. Yönerge
1. Petri kabının içindeki çözelti elektron denizini, yüzeydeki balon-
cuklarda metal katyonlarını temsil eder. Çözelti ve baloncuklar
arasındaki çekim kuvveti ise metalik bağı sembolize eder. Metale dışarıdan kuvvet uygulandığında metal atomlarının bir-
2. Metal katyonları elektron denizi ile sarılı olduğu için bir dış biri üstünde kayması
kuvvet etkisi ile bazı katyonların yeri değiştirildiğinde hareketli Etkinlik No.: 61
elektronlar da katyonlarla birlikte kayar. Böylece elektron denizi 1. Düzenekteki büyük baloncuklar metal katyonlarını, büyük ba-
atomların dağılmayıp yeni yerlerinde kalmalarını sağlar. Öğren- loncukları çevreleyen küçük baloncuklar elektron denizini, dü-
ciler bir kalemi suyun içinde hareket ettirdiklerinde baloncukla- zeneğin tamamı da metalik bağı temsil etmektedir.
rın su ile temasının kesilmediğini rahatça görebilirler. Metallerin
dövülebilir, şekillendirilebilir olduğunu bu şekilde modeli kulla- 2. Metal katyonları elektron denizi ile sarılıdır. Metale dışarıdan
narak açıklayabilirler. bir darbe uygulandığında elektron denizi darbe altında kolayca
yer değiştirir. Elektronların bu hareketi sayesinde metaller par-
Metallerde değerlik elektronlarının hareketli olması ve tüm yapı- çalanmadan şekil değiştirebilir. Düzenekte de parmağınızı petri
ya dağılarak bir elektron denizi oluşturulması, metallere iletken- kabı içinde hareket ettirdiğinizde baloncukların su ile temasının
lik özelliği kazandırır. Modelimizde de deterjanlı çözelti hareket kesilmediğini ve kolaylıkla yer değiştirdiğini görürsünüz.
hâlindedir ve tüm yapıya dağılarak temsilî bir elektron denizi
oluşturmaktadır. 3. Metallerdeki serbest elektronlar herhangi bir iyona bağlı değil-
dir. Metallere ısı ya da elektriksel akım uygulandığına hareketli
3. Modelde elektronlar net bir şekilde temsil edilemiyor. Dolayısıy- elektronlar bu akımı komşu elektronlara iletir. Elektronların bu
la elektronların hareketi de temsil edilemiyor. Sadece deterjanlı özelliği metallere ısı ve elektrik iletkenliği kazandırır. Düzenekte
sıvı ile elektronları içeren elektron denizi temsil ediliyor. Balon- de petri kabının herhangi bir yerine yapılan küçük bir etkinin
cuların yüzeye tutunması ile de metal katyonları ile elektron de- bütün petri kabına aktarıldığını görürsünüz.
nizi arasındaki çekim kuvveti temsil edilmeye çalışılmıştır. 4. Metallerin yüzeylerinin parlak olması, erime noktalarının yük-
sek olması gibi özellikler oluşturulan düzenek ile açıklanamaz.
Etkinlik No.: 59
Etkinlik No.: 62
1. Aşama: Metalik bağ ile bir arada bulunurlar.
1. Yönerge
3. Aşama: Deniz 4, Duru 11 numaralı çıkışa ulaşır.
2. Yönerge
1. Verilen örnekler incelendiğinde elektron sayısı artıp atom çapı
azaldıkça metalik bağın gücüne bağlı olarak erime noktası art-
mıştır. Öyleyse bir periyotta soldan sağa gidildikçe metalik bağın
gücü artar.
2. Verilen örnekler incelendiğinde değerlik elektron sayılarının
aynı, atom çaplarının farklı olduğu görülür. Atom çapı arttıkça
hareketli değerlik elektronunun çekimi azalır ve erime noktası
düşer. Öyleyse grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe metalik
bağın gücü azalır.
3. Yönerge
Elektron denizi içinde yer alan hareketli değerlik elektronları
elektriği komşu atomlara taşıdığı için metaller elektriği iletir.
Metaller üzerine gönderilen ışık, hareketli olan değerlik elektro-
nunu üst enerji seviyelerine uyarır. Uyarılmış elektron temel hâle
geri dönerken ışık yayar. Bu yüzden metaller parlaktır. Metal ge-
len güneş ışığını yansıttığı için oda fazla ısınmayacaktır. Metaller
hareketli değerlik elektronları sayesinde ısıyı iyi iletir. Elin yan-
4. Aşama: Sodyum iyonları bir elektron vererek pozitif yüklü maması için tencere ve tava sapları bakalit gibi ısıyı iletmeyen
+
+
(katyon) Na oluştururlar. Na iyonları birbirini iter. Ancak ne- malzemelerden yapılır. Üzerine kuvvet uygulandığında metalin
gatif yüklü elektronlar Na iyonları tarafından çekildiğinden Na yapısı değişmediği için metaller işlenebilir, takı ve süs eşyası ya-
+
atomları metal bağı ile bir arada bulunurlar. pımında kullanılabilir.
Etkinlik No.: 60 4. Yönerge
Küvetteki tenis topları metal katyonlarına, su ise elektron deni-
1. Yönerge zine benzetilebilir.
1. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır.
2. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. Etkinlik No.: 63
2. Yönerge 1. Kimyasal yapı taşlarının bir araya gelerek DNA molekülünü
+
oluşturması, Na iyonunun bir protein molekülünün negatif
Metal atomlarını birbirine bağlayan metalik bağ, elektron denizi kısmı ile etkileşime girmesi, glikoz molekülünün oksijenle ya-
modeliyle açıklanır. Bu modelde metallerin değerlik elektronla- kılarak enerji eldesi 40kJ/mol’den büyük enerji değişimine ihti-
rı metal atomları arasında serbestçe hareket eder. Bu da metale yaç duyabilir. DNA çift sarmalının iki zincirini bir arada tutan
kendi karakteristik özelliklerini kazandırır. Bunlardan biri de bağların açılması, Na iyonunun çok yoğun ortamdan az yoğun
+
dövülebilme özelliğidir. Bir metale çekiçle kuvvet uygulandı- ortama taşınması 40kJ/mol’den küçük enerji değişimine ihtiyaç
ğında metal atomları birbiri üzerinde tabakalar hâlinde hareket duyabilir.
eder.

265