Page 27 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

Depo polisakkaritlerden olan nişasta, bitkiler tarafından fotosen-
tezle üretilen glikozun hücre lökoplastlarında depolanmasıyla olu-
şur. Glikojen bakteri, arke, mantar ve hayvanlar tarafından sen- BİLİYOR MUSUNUZ?
tezlenen depo polisakkarit çeşididir. İnsanlarda vücuda alınan
Küresel ölçekte bitkiler, yılda
glikozun fazlası kaslarda ve karaciğerde glikojen olarak depo edilir.
yaklaşık yüz milyar ton selüloz
Hücre, glikoza ihtiyaç duyduğunda glikojen hidroliz edilir. İnsan- sentezler. Bu nedenle selüloz,
lardaki glikojen depoları, besin alınmadığı takdirde bir gün içinde dünya üzerinde en bol bulunan
tükenir. organik bileşiktir.

Yapısal bir polisakkarit olan selüloz, bitki hücrelerini çevreleyen
duvarın temel bileşenidir. Bitkilerde selüloz sentezi hücre zarında
gerçekleşir. Glikozlar bir araya getirilerek iplik benzeri selüloz
fibrilleri oluşturur. Suda çözünmeyen, dayanıklı mikrofibrillerden
oluşan selüloz kâğıt ve pamuğun ham maddesidir. Otçul hayvanlar,
bağırsaklarında yaşayan bakteriler sayesinde selülozu sindirebilir.
İnsanlar, selülozu sindiremez. Ancak sindirim kanalından geçen
selüloz mukus salgılanmasını uyararak besinlerin kolayca
ilerlemesini sağlar. Bu nedenle sağlıklı beslenmek için selüloz
açısından zengin taze meyve, sebze ve tahıllar tüketilmelidir.

Kitin, bir diğer yapısal polisakkarit çeşididir. Suda çözünmeyen ki-
tin yapısal olarak selüloza benzer. Ancak selülozdan farklı olarak
azot elementi içerir. Böcekler (Görsel 1.42), örümcekler ve kabuk-
luların dış iskeleti ile mantarların hücre duvarı kitinden yapılmıştır.
Karekod 1.3:
Sağlam bir yapıya sahip olan kitinden ameliyatlarda kullanılan dikiş Karbonhidratlar
iplikleri üretilir (Görsel 1.43). Kitin doku içerisinde çözündüğünden
dikişi aldırmak gerekmez.

Görsel 1.42: Böcekler, kitinden yapılmış
dış iskelete sahiptir.
Görsel 1.43: Kitinden yapılmış ameliyat ipi

Karbonhidratların fazlası insanda yağa dönüştürülerek depolan-
dığından çok tüketilmesi şişmanlığa neden olur. Ayrıca insülin
direncine sebep olarak diyabetin (şeker hastalığı) gelişmesine
zemin hazırlar. Vücut enerji ihtiyacını öncelikle karbonhidratlar-
dan karşıladığından, az karbonhidrat tüketildiğinde hâlsizlik, yor-
gunluk ve baş dönmesi meydana gelir.

39
Yaşam Bilimi Biyoloji