Page 30 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

1.2.2.2. Lipitler

Lipitler; suda çözünmeyen hidrokarbonlardır. Ancak alkol, eter gibi
organik çözücülerde çözünür. Lipitler karbon, hidrojen ve oksijen
BİLİYOR MUSUNUZ?
elementlerinden oluşur. Yapılarına azot ve fosfor elementleri de
İnsan vücudunda sentezlene- katılabilir. Yağlar, fosfolipitler, steroitler, mumlar ve bazı pigmentler
meyen yağ asitlerine temel
(zorunlu) yağ asitleri denir. lipitlere örnektir. Lipitler; yapıcı, onarıcı ve düzenleyici role sahip
Temel yağ asitlerinden biri olduğundan canlılar için oldukça önemlidir. Hücre zarının yapısı-
olan omega-3, çocukların na katılır. Bazı lipitler, hormon ve vitamin olarak düzenleyici role
normal gelişimi ve yetişkinle- sahiptir. Sinir hücrelerinin etrafındaki lipitler, elektriksel yalıtımı
rin kalp damar hastalıkların-
dan korunması için gereklidir. gerçekleştirir. Bazı lipitler, bitki hücrelerinde ışık enerjisinin soğu-
Omega-3, yağlı balıklar ve rulmasına yardımcı olur.
kuru yemişlerde bol miktarda
bulunur. Biyolojik açıdan en önemli lipitler; trigliseritler, fosfolipitler ve ste-
roitlerdir.
a) Yağlar (Trigliseritler)

Yağlar, küçük moleküllerin bir araya gelmesiyle oluşan ancak poli-
mer yapılı olmayan büyük moleküllerdir. Yağlar yağ asitleri ve gli-
serol olmak üzere iki çeşit molekülden oluşur. Gliserol üç karbonlu
bir alkoldür. Yağ asitleri karbon atomu sayıları genelde 4 ile 24
arasında değişen uzun zincirlerdir (Görsel 1.46).

Görsel 1.46: Yağ asitleri uzun karbon zincirleridir.

Trigliseritlerin sentezi sırasında bir molekül gliserol ve üç molekül
yağ asidi, esterleşme tepkimesi ile birleşir. Bu tepkime, bir dehid-
rasyon olayıdır. Tepkime sırasında gliserol ile yağ asitleri arasında
üç adet ester bağı kurulur ve üç molekül su açığa çıkar (Görsel
1.47).

+

Dehidrasyon
+ + 3 H O
2
Hidroliz
+

1 Gliserol 3 Yağ asidi 1 Nötral yağ (Trigliserit) 3 Su
Görsel 1.47: Bir molekül trigliserit sentezlenirken üç molekül su açığa çıkar.

42
Yaşam Bilimi Biyoloji