Page 46 - Biyoloji 9 | 1.Ünite
P. 46
1.2.2.5. Hormonlar
Hormonlar; belirli hücre tiplerinden salgılanan ve hedef hücreler
üzerinde düzenleyici etki gösteren, amino asit, protein ve steroit
yapılı organik bileşiklerdir. Hormonlar; büyüme, gelişme, üreme ve
homeostaziyi sağlama gibi görevleri yerine getirdiğinden canlılık
için çok önemlidir. Az ya da çok salınması metabolik rahatsızlıklara
yol açar. Hayvanlarda özel bezler tarafından üretilen hormonlar,
kan ve vücut sıvılarıyla hedef organlara taşınır. Örneğin insanda
hipofiz bezinden salgılanan ve kan yoluyla tüm vücuda dağıtılan
büyüme hormonu, vücuttaki hücreleri etkileyerek büyümeyi ve hüc-
re yenilenmesi ile hücrenin bölünmesini uyarır. Az salınması cüce-
liğe, fazla salınması ise devliğe yol açar (Görsel 1.68). Bitkilerde
Görsel 1.68: Dünya’nın en kısa üretilen hormonlar ise büyüme, çiçeklenme, meyve oluşumu, yap-
ve en uzun insanı
rak dökümü gibi olayları düzenler.
1.2.2.6. Vitaminler
DÜŞÜNÜP Sağlıklı bir yaşamın sürdürülebilmesi için proteinler, lipitler, kar-
YORUMLAYINIZ
bonhidratlar, inorganik tuzlar, mineraller gibi maddelerin yanı sıra
Hormonların eksik ya da fazla vitaminlere de ihtiyaç duyulur. Vitaminler, genelde insan vücudu
salgılanması vücutta ne tür tarafından üretilemediğinden besinler yoluyla dışarıdan hazır alın-
rahatsızlıkların ortaya çıkma-
sına yol açabilir? maları gerekir (Görsel 1.69). Bitkiler ihtiyaç duyduğu vitaminlerin
tümünü kendileri üretir.
Görsel 1.69: Vitaminler besinler yoluyla vücuda alınır.
Her vitaminin metabolizmada kendine özgü bir fonksiyonu olduğu
için bir vitaminin eksikliği bir başka vitamin ile giderilemez.
Vitaminlerin eksikliği durumunda birtakım rahatsızlıklar meydana
gelir. Vitaminler vücutta enerji verici olarak kullanılmaz ancak enerji
dönüşüm olaylarında ve biyokimyasal tepkimelerde enzimlerin
yardımcı grupları olarak görev aldığı için düzenleyici moleküllerdir.
Vitaminler basit yapılı olduğundan sindirime uğramaz ve hücre
zarından doğrudan geçebilir. Vitaminlerin birçoğu yüksek sıcaklık,
ışık, asit-bazdan etkilenir ve oksijen varlığında bozulur.
Vitaminler yağda ve suda çözünen vitaminler olmak üzere iki gruba
ayrılır. Yağda çözünenler A, D, E ve K; suda çözünenler ise B grubu
ve C vitaminleridir.
58
Yaşam Bilimi Biyoloji
