Page 24 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

lik haklarına saygılı olması gerektiğini içeren bir bildiri yayımladı. Ayrıca 1974’te Yeni Enerji Politika
Stratejisi hazırlayarak enerji kullanımında tasarrufa gidilmesi yönünde de adımlar attı.
ABD: Petrolünün önemli kısmını kendisi ürettiği ve alternatif petrol bölgelerinden alım yaptığı için bu
durumdan fazla etkilenmedi. Orta Doğu’ya askerî müdahaleyi gündemine aldı. Kuveyt, Bahreyn, Katar
gibi körfez ülkelerine askerî üsler kurdu.
1973 Petrol Krizi ile petrol fiyatlarında yaşanan artış, gelişmiş ULUSLARARASI
sanayileri olumsuz etkiledi ama bir süre sonra durum normale ENERJİ AJANSI (IEA)
döndü. ABD ve Avrupa üzerinde baskı oluşturan Arap ülkeleri,
bu olumsuzluğun giderilmesinin de öncülerinden oldu. Çünkü OECD bünyesinde kurulan
yüksek fiyatlara satılan Arap petrolünden elde edilen aşırı ka- örgütün merkezi Paris’tedir.
zançlar, ABD ve Avrupa bankalarına aktarıldı. Bu sıcak paralar Enerjinin özellikle de petrolün
sanayi üretimine dönüştü. Ayrıca bölgelerinde güçlü olmak ve temini ve kullanımında ulus-
ülke içerisinde iktidarlarını sağlamlaştırmak isteyen Arap liderler, lararası iş birliğine ve planla-
Batı’dan yüksek miktarda teknolojik silah ithal ederek paranın maya gidilmesini amaçlayan
Batı’ya gitmesine neden oldular. Bu kriz gelişmekte olan ülkeler- kuruluştur.
de (Brezilya, Türkiye, Hindistan gibi) enflasyon, sanayileşmenin
yavaşlaması gibi olumsuz etkilere neden oldu. Buna benzer bir krizin yaşanmaması için Türkiye’nin de
kurucuları arasında olduğu Uluslararası Enerji Ajansının kurulması sağlandı.

4.2.3. İran-Irak Savaşı

İran’la yaptığı Cezayir Anlaşması (1975) ile Şatt-ül Arap ve Kürt meselesini halleden Irak, Petrol
Krizi ile de 1973’te 2 milyar dolar olan petrol gelirini 1980’de 26 milyar dolara çıkardı. Bu ekonomik
refah düzeyi Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’de bir öz güven meydana getirdi. Irak’ın Arap Bir-
liğine ev sahipliği yapmasıyla öz güveni daha da pekişen Saddam Hüseyin; Fransa, SSCB, Almanya
gibi gelişmiş ülkelerden silah alarak bir silahlanma yarışının içine girdi.
İran ile yaşadığı sorunları ancak savaş yoluyla
halledebileceğini düşünen Irak’ın, İran ile savaşa
girme gerekçelerinden bazıları şunlardır:
• Irak, İran’da yaşanan ihtilal sonrasında baş
gösteren kaos ortamından istifade ederek ara-
larındaki sınır sorunlarını kendi lehine çözmek
istedi. Bu sorunlar; Irak’ın kuzeyindeki Kürtler
ile İran’ın Kuzistan bölgesindeki Arapların var-
lığı ve Şatt-ül Arap su yolu idi.
• Irak, İran Devrimi’nin Arap dünyasına yayılma-
sına engel olmak istiyordu.
• İran, Sünni olan Irak iktidarına karşı Şii Iraklı- Görsel 4.16: Saddam Hüseyin ve Irak askerleri
ları kışkırtıyordu.
• Camp David Antlaşması ile Arap dünyasında
itibarı sarsılan Mısır’ın bıraktığı yerin doldurul-
ması gerekiyordu. Orta Doğu ve Arap ülkeleri
arasında lider olmak isteyen Saddam Hüseyin
(Görsel 4.16) için bu kaçırılmayacak bir fırsattı.
• Ayrıca İran’da devrim yapan Humeyni (Görsel
4.17) yönetimi, yüksek rütbeli subayları ordu-
dan ihraç etti.
• ABD ve SSCB’yi şeytan devletler ilan etme-
sinden dolayı İran’ın büyük devletlerle arası Görsel 4.17: Humeyni posterleri taşıyan İranlı
açıldı. askerler ve halk

166