Page 26 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

Batılı ülkeler her iki ülkeye silah satmaktan ve kredi vermekten geri kalmadı. Savaş karşıtı gibi görü-
nüp savaşı destekleyen Batı’nın bu ikili oyunu İrangate Olayı’nda açıkça görüldü. Bu olayda İran-ABD-İs-
rail üçlüsü aktör olarak yer aldı. Çin, İran ile iyi ilişkiler kurarak bu ülkeye füze satışında bulundu. SSCB,
Irak ile yaptığı anlaşma gereği Irak’a silah sattı. İran’da komünist partilerin kapatılması ve Humeyni’nin
SSCB’yi şeytan ilan etmesiyle İran-SSCB ilişkileri daha da gerildi. ABD’nin Irak yanlısı görüntüsü, SSCB’yi
İran’a yaklaştırdı. Netice olarak büyük güçler her iki tarafa da destek vererek kendi menfaatlerine hizmet
etmiş ve kaybeden İran ve Irak halkı olmuştur.
Savaşın sonuçları:
• Her iki ülkeden de yaklaşık birer buçuk milyon insan hayatını kaybetti.
• Her iki ülkenin de milyarlarca dolar kaynağı heba oldu ve iki ülke de ekonomik darboğaza girdi.
• Her iki ülkenin de petrol kaynakları tahrip oldu.
• Arap ülkeleri arasındaki ayrılıklar daha da arttı. Bu durum İsrail’in bölgede daha rahat hareket et-
mesine neden oldu.
• İran’da devrimi eleştirenler tasfiye edildi ve yeni rejim ülkeye tamamen hâkim oldu.
• Irak’ın bu savaştan kazançlı çıkmaması Saddam Hüseyin’i yeni bir maceraya (Kuveyt’in işgali) itti.

4.3 YUMUŞAMA DÖNEMİ’NDE DÜNYADAKİ EKONOMİK,
SOSYOKÜLTÜREL VE BİLİMSEL GELİŞMELER

4.3.1. Dünya Ticaret Hacmindeki Değişim

1945-1970 yılları arasında henüz sömürgeciliğin tam anlamıyla ortadan kalkmadığı dönemde ge-
lişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerdeki sömürge bağlantılarını kullanarak ham maddeyi düşük fiyat-
lardan aldılar. Ayrıca ucuz petrol ve iş gücü, gelişmiş ülkelerin ekonomik ilerlemelerinde çok önemli bir
unsur oldu. Gelişmiş ülkelerin verimlilik ve kâr oranlarında büyük artışlar yaşandı.
II. Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa ülkelerinin ekonomileri ciddi yapısal değişimlere uğradı. Ül-
kelerdeki tarımsal nüfus 1950’lerde %20-25 iken 1970’lerde %10’a geriledi. Bu durum tarımda ma-
kineleşmenin bir sonucuydu. II. Dünya Savaşı sonrası gübre kullanımındaki artış tarımsal üretimi de
artırdı. ABD’nin tarım alanında ihracatının artması tarımda üretimi dünya çapında artırdı. Bu artış
Üçüncü Dünya ülkelerinin ekonomilerini olumsuz etkiledi.
Sanayideki yeniden yapılanma süreci sektörde bir değişim başlattı. Maden kömürü, demir, tekstil
gibi eski sanayi sektörlerinde durgunluk yaşanırken yeni teknolojilerin kullanımıyla kimya, elektrik gibi
sanayi sektörleri hızla gelişti. Bu gelişmeler ekonomik hacmin büyümesini sağladı. İngiltere’de maden
kömürü, demir ve demirli metallerde üretim oranlarında %50, tekstilde %20 düşüş yaşanırken kimya-
salların üretimi yaklaşık iki katına çıktı.
1930’lu ve 40’lı yıllarda gelir azlığı ve işsizlik gibi nedenler tüketimde azalmaya sebep olmuştu.
Savaş sonrasını gören kuşaklar, bazı ülkelerde karneye bağlanan tüketim mallarının kıtlığını yaşamış,
bu durum bir tüketim açlığı oluşturmuştu. Yaşanan gelişmeler, iç tüketimde daha önce görülmemiş
boyutlardaki artışın hem sebebi hem de sonucuydu. Ertelenmiş ve bastırılmış tüketim arzusu, savaş
sonrası hızlı büyümenin en önemli sebeplerinden biri oldu.
II. Dünya Savaşı sonundaki teknik gelişmelerin sanayi alanında hızlı bir şekilde uygulanışı, sana-
yide verimliliği artırdı. Yaşam kalitesinin artması, insanların daha önce lüks olarak görülen çamaşır
makinesi, televizyon vb. ürünlere sahip olmalarını sağladı. Temel ihtiyaçların karşılanmasından sonra
sanayiciler, üretimde devamlılığı sağlayabilmek için yeni ihtiyaçlar ortaya koydu. Reklamlar bu alan-
daki boşluğu doldurdu. Büyük firmalar, reklam sektörüne büyük bütçeler ayırdı. Reklamlarla bireyler-
deki alım duygusu kamçılanmaktaydı. Reklam sektörü inanılmaz bir hızla gelişti. Özellikle hem görsel
hem işitsel özelliğe sahip bir araç olan televizyonun reklam dünyasının hizmetine girmesiyle reklam
harcamaları büyük boyutlara ulaştı.

168