Page 25 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

Bütün bu gerekçeler, hazırlığı yapılan savaşın başlama za-
manının geldiğini gösteriyordu.
Irak ani bir taarruzla yaklaşık 700 km’lik bir hattan İran
içlerine doğru girdi ve savaş 22 Eylül 1980’de başladı. Sa-
vaş, iki taraf açısından da üstünlüğün ele geçirilemediği
bir mücadeleye dönüştü (Görsel 4.18). 1986’da İrangate
(İrangeyt) Olayı’nın patlak vermesi üzerine tüm dünya
şoka girdi. Bu olayın açığa çıkması dahi bu savaşın çık-
mazını ve asıl kazananının kim olacağını göstermesi ba-
kımından önemlidir.
Savaşın petrol güvenliğine zarar vermesi üzerine yeni bir Görsel 4.18: Gazete manşeti
krize meydan vermemek için ABD, olaya daha ciddi eğilerek 6 ve 7. Deniz Filolarını bölgeye sevk etti.
Kısa süre sonra da BM Güvenlik Konseyinin aldığı kararla en kısa zamanda ateşkes yapılması istendi
(1987). Irak öneriyi kabul ettiği hâlde biraz daha avantajlı durumda olan İran, anlaşmaya yanaşmadı.
Irak’ın SSCB’den aldığı füzelerle İran’ı vurması, İngiltere ve Fransa’dan aldığı kimyasal silahlarla sınır boy-
larını vurması, katliam derecesine varan yıkımlara neden oldu. Durumun iyice çıkmaza girdiğini gören İran,
18 Temmuz 1988’de barışa razı oldu. 20 Ağustos 1988’de ateşkesin sağlanması ile savaş fiilen sona erdi.
İran-Irak Savaşı’nda (Harita 4.10) Suriye ve Libya, İran’ı;
diğer Arap ülkeleri Irak’ı desteklerken Türkiye tarafsız kaldı. İRANGATE OLAYI
Bu savaşta ABD’nin ve büyük güçlerin dahli oldukça fazlaydı.
Yabancı istihbarat birimleri her iki ülkeye yönelik kışkırtıcı fa- ABD ve Avrupa tarafından
aliyetler içindeydi. Basra Körfezi’nde kimliği belirlenemeyen İran’a uygulanan ambargoya
uçakların petrol rafinerileri ve gemilerini vurması belirsizliğini rağmen İsrailli bir general ara-
korudu. ABD, Irak’ı teröre destek veren ülkeler listesinden çı- cılığıyla İranlı yetkililerle gizlice
kardı. Ayrıca ABD ve İngiltere, savaş sırasında Irak’ın yaptığı görüşen ABD’nin İran’a silah
kimyasal ve biyolojik saldırılarla ilgili olarak BMGK’den bu satmasının açığa çıkarılmasıdır.
eylemleri kınayan kararlar çıkmasını da engelledi.

HAZAR SSCB
TÜRKİYE
DENİZİ
Dicle
Fırat

Halepçe Tahran
SURİYE
AFGANİSTAN
İRAN
IRAK
Bağdat

ÜRDÜN

KUVEYT
PAKİSTAN
SUUDİ ARABİSTAN
BASRA
KIZILDENİZ KATAR KÖRFEZİ

Kuzistan Bölgesi
BAE
Şatt-ül Arap suyu HİNT OKYANUSU
UMMAN
0 200 400 km
Harita 4.10: İran ile Irak arasındaki sorunlu bölgeler

167