Page 39 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

olan 200 milyon dolarlık yardımı da askıya aldı. Bu şekilde
bir müttefik diğer müttefikini cezalandırmış oluyordu. Tür-
kiye üzerindeki ambargo 12 Eylül 1978’de kaldırıldı. Kıbrıs
Harekâtı’ndan sonra Yunanistan, Ege Denizi’ndeki adala-
rı silahlandırmaya ve buralarda havaalanları inşa etmeye
başladı ve NATO’nun askerî kanadından çekildi. Türkiye
ise 20 Temmuz 1975’te İzmir merkezli dördüncü bir ordu
(Ege Ordusu) kurdu. Bu ordu Amerikan ambargosuna tep-
ki olarak NATO ordusu sayılmayacak biçimde, NATO en-
vanteri dışında teşkil edildi.
BM Genel Kurulu, 1983’te Kıbrıs Rumlarını Kıbrıs
Hükûmeti olarak tanıma kararı aldı. Bunun üzerine Türk
tarafı 15 Kasım 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni
kurdu. Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuri- Görsel 4.33: Gazete manşeti
yeti’ni kurulduğu gün tanıdı.

AKDENİZ

Erenköy
(KKTC) KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

Yeşil Hat

GÜNEY KIBRIS RUM KESİMİ

İngiliz Üsleri

0 50 100 km
Harita 4.13: Kıbrıs haritası

Kıbrıs (Harita 4.13) Barış Harekâtı’nın (Görsel 4.33) askerî harcamaları artırması, AET’nin kotaları
nedeniyle ihracatın artırılamaması, düşük katma değerli tarım ürünlerinin ihracat içinde ağırlıkta olması,
petrol fiyatlarının devamlı artması ve Amerikan ambargosu Türkiye’de ciddi ekonomik bunalımlara yol açtı
(Grafik 4.4). 1974-77 döneminde Türkiye’nin dış borcu, DÇM (dövize çevrilebilir mevduat) kullanımı ile
11,7 milyar dolara ulaştı. Hükûmet, 1978’de ülkeye DÇM girişini durdursa da DÇM’lerin ekonomiye getir-
diği yük kısa sürede ortadan kalkmadı. Bu sorunların üstesinden gelmeye çalışan hükûmetler dış gezilerle
borç ararken mevcut borçları da erteletmeye çalışıyordu fakat Avrupa’dan da IMF’den de beklenen sonuç-
lar alınamadı. Bu dönemde iç tasarruflar düştü, dış açık GSMH’nin %5,7’si seviyesine ulaştı. İç dengede
bütçe ve kamu finansman açıkları büyüdü. Dış tasarruflara bağlı büyüme, krizi derinleştirdi. Türkiye, 1974-
77 döneminde döviz rezervlerinin tükenmesiyle geniş çaplı dış borçlanmaya yöneldi. Döviz kıtlığı ve KİT
(kamu iktisadi teşebbüsleri) açıkları nedeniyle bütçe açığı verildiğinden birçok ürün ithal edilemedi. Petrol
ürünlerinin temininde büyük sıkıntılar yaşandı. Bunun yanında kahve, şeker, deterjan, pirinç, ampul, mar-
garin gibi ürünler de piyasada bulunamıyordu. İthalat gereksiniminde üç kat artış yaşandı.

181