Page 46 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

sanıldı. Muhtıra sonrası kurulan Nihat Erim, Ferit Melen hükûmetleri ile 1973 genel seçimlerine kadar bir
siyasi mutabakat oluşturulmaya çalışıldı fakat başarılı olunamadı. AP, CHP ve MGP gibi partilerin yanında
parlamento dışından gelenler ile oluşturulan bu hükûmetler, istenen başarıyı gösteremedi. 1973 seçimleri
ile gelen Milliyetçi Cephe hükûmetleri de bekleneni veremedi.

Süleyman Demirel

Türkiye’de 1971’e gelindiğinde ordunun komuta kademesinde
müdahale fikrinin ağırlık kazanmasına karşı Başbakan Demirel’in
(Görsel 4.43) “Türk Silahlı Kuvvetlerinin Cumhuriyet’in ve rejimin
bekçiliği, yurdun iç ve dış tehlikelere karşı savunulması görevleri-
ni bırakıp memleket idaresini ele alması halinde, bizatihi korumakla
mükellef oldukları rejim, Cumhuriyet ne hale gelir?” sözleri dikkati
çekti. .
Bir haber ajansından alınarak düzenlenmiştir. Görsel 4.43: Süleyman Demirel

Muhtıranın Siyasi ve Sosyoekonomik Sonuçları

Çoğunluğu parti dışı isimlerden ve konularının uzmanı olarak görülen kişilerden oluşturulan tek-
nokratlar hükûmeti kuruldu. Böylece toplumsal uzlaşı oluşturulmaya çalışıldı. Ancak ortamı kaotik hâle
getirecek olaylar birbirini izledi. İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, marjinal sol örgüt üyeleri tarafından
kaçırılarak öldürüldü. Ardından Kızıldere Olayı, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamı, Marmara Yolcu
Gemisi’nin kaçırılarak yakılması gibi olayların yaşanmasından dolayı birçok ilde sıkıyönetim ilan edildi.
Muhtıra öncesi ülkede oluşan ortam servet sahibi Ermeni ve Rumları tedirgin etti ve yaklaşık 10 bin kişi
altı yıl içinde ülkeyi terk etti. Muhtıra sonrası oluşan hava bu göçleri ciddi oranda azalttı. 1961 Anayasa-
sı’nda 1971 ve 1973’te yapılan değişikliklerle Türk demokrasisi güdümlü hâle getirildi. Anayasadaki libe-
ral içerik, yargı güvencesi, temel hak ve özgürlükler zayıflatılarak devlet otoritesi sağlanmaya çalışıldı.
Bu durum Türkiye’de kaosun daha da büyümesine ve gençlik hareketlerinin önü alınamaz bir çatışmaya
dönüşmesine neden oldu.
12 Mart 1971 Muhtırası ile 12 Eylül 1980 Darbesi arasında koalisyonlardan oluşan dokuz hükûmet
kuruldu. Askerî müdahale ile başlayan dönem, diğer bir askerî müdahale ile son buldu.
12 Mart Muhtırası ile mevcut kargaşa ortamını düzeltmek amacıyla ülke yönetimine el koyanlar ba-
şarısız olmuştur. Çünkü durum daha da kötüleşmiş ve anarşi artarak devam etmiştir.

12 Eylül Darbesi

12 Mart Muhtırası sonrasında yapılan seçimler hiçbir partiye tek başına iktidar olma imkânı vermedi.
Bu ortam koalisyon hükûmetlerinin kurulmasına ve istikrarsızlığa neden oldu. Dünyada önemli geliş-
melerin olduğu bu dönemde Türkiye siyasetteki çalkantılarla uğraşmak zorunda kaldı. Bu durum, Tür-
kiye’nin dış siyasetinde ve sosyoekonomik yapısında değişimlere neden oldu. Siyasette istikrarsızlığın
yaşandığı bu dönemde ekonomiyi düzeltmekten uzak olan hükûmetler, tepkileri azaltmak için popülist
ekonomik politikalar uyguladı. Bu yaklaşım enflasyonun %100’lere çıkmasına neden oldu. Sonrasında
uygulanan devalüasyonlar ile dolar, TL karşısında değer kazandı ve 1970-1980 arası 10 yıllık dönemde
9 TL’den 50 TL’ye yükseldi. Bu devalüasyonlarda 1973 Dünya Petrol Krizi’nin etkisi de büyüktü. Yüksek
fiyat artışlarına işçi grevleri ve karaborsacılığın da eklenmesiyle ortaya çıkan kıtlık, ülkeyi darboğaza
soktu. Anarşi ve terör olayları daha da arttı. Faili meçhul cinayetlerle çok sayıda siyasetçi öldürüldü.
Sivas, Maraş ve Çorum olayları bu dönemde yaşanan olaylardan bazılarıdır.

188