Page 95 - Tarih

Tarih 11. Sınıf

Şişli Hamidiye Etfal Hastanesi, Samsun Gureba Hastanesi, Yıl-
dız Askerî Hastanesi, İstanbul Kuduz Hastanesi, Üsküdar Akıl
Hastanesi, Haydarpaşa Numune Hastanesi, Adana Hamidiye
Hastanesi, Bursa Hamidiye Hastanesi, Edirne Askerî Hastanesi,
Erzurum Numune Hastanesi, Antep Hamidiye Hastanesi, Gül-
hane Askerî Tıp Akademisi, II. Abdülhamid Dönemi’nde açılan BİLİYOR MUSUNUZ?
önemli devlet hastanelerinden bazılarıdır.

II. Abdülhamid Dönemi’nde Dârülaceze, Dârülhayr-ı Ali ve Himaye-i Etfal Cemiyeti gibi sosyal yardım
kurumları da açılmıştır. II. Abdülhamid’in yaptırdığı en önemli yardım kurumu olan Dârülaceze; çocuk,
yaşlı, sakat ve kimsesizleri koruma amacıyla kurulmuştur. Bu kurum, din ve milliyet farkı gözetmeden
yardıma muhtaç insanların ihtiyaçlarını karşılamıştır. 1895 yılında İstanbul’da kurulan Dârülaceze, Os-
manlı Devleti’nde modern anlamda faaliyet gösteren ilk sosyal yardım kurumu olup günümüzde de var-
lığını sürdürmektedir.

Dârülhayr-ı Ali de II. Abdülhamid Dönemi’nde açılan sosyal yardım kurumlarındandır. Bu kurum, 1890’lı
yıllardaki Ermeni Olayları sonrası yetim kalan Müslüman çocukların başta eğitimi olmak üzere diğer
tüm ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla açılmıştır. Kimsesiz ve korumaya muhtaç çocuklar için kurulan bir
başka kurum ise Himaye-i Etfal Cemiyeti’dir. 1908 yılında Kırklareli’de kurulan Himaye-i Etfal Cemiyeti,
günümüzde Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı Çocuk Hizmetleri Genel
Müdürlüğü olarak faaliyetlerine devam etmektedir.

Osmanlı Devleti’nin sosyal devlet anlayışı içerisinde gerçekleştirdiği diğer bir yenilik de emeklilik ko-
nusunda olmuştur. Emeklilik sistemi ile ilgili Osmanlı Devleti’ndeki ilk kurum, 1866 yılında askerler için
kurulan Askerî Tekaüd Sandığıdır. II. Abdülhamid Dönemi’nde ise 1881 yılında bütün devlet memurları
için Tekaüd Sandığı kurulmuştur. Bu kurum günümüzde Sosyal Güvenlik Kurumu olarak çalışmalarına
devam etmektedir.
Ayrıca II. Abdülhamid Dönemi’nde refah devlet anlayışına uygun bir diğer gelişme de yoksullara aylık
bağlanmasıdır. Yoksullara maaş uygulaması, günümüzde Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından devam
ettirilmektedir.

Sivil Toplum Kuruluşlarının Devlet Kurumuna Dönüştürülmesi
Klasik Dönem’de Osmanlı Devleti’nde eğitim ve sağlık hizmetleri sağlayan vakıflar, modernleşmeye ayak
uyduramamıştır. Vakıf kurucularının okutulacak kitaplar dâhil eğitim sürecini belirlemesi, modernleşmenin
önünde büyük bir engel olmuştur.
Bu nedenle modern eğitim sistemine kavuşamayan vakıf okulları yerine, köy ve kasabalarda devlet ta-
rafından modern eğitim veren okullar açılmaya başlanmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Avrupa’da görülen mülkiyet hakkına sahip
sivil toplum yapısı yoktur. Osmanlı kültüründe öncelik birey değil
toplumdur. Osmanlılarda millet sistemi, lonca, ulema, âyan ve
yerel eşraf; sivil toplumla devlet arasındaki aracı kurumlardır.
Devlet yöneticilerinin siyasal üstünlüğünün ön plana çıkmasıyla
birlikte sivil toplum, etkinliğini kaybetmiş ve sivil toplumun sahip
olduğu değerler göz ardı edilmiştir. Böylece sivil toplum kuruluş- BİLİYOR MUSUNUZ?
larının yerini, devlet kurumları almaya başlamıştır.

94