Page 16 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Kalbin sağ Akciğer Akciğer
karıncığı atardamarı kılcalları

Kalbin sol Akciğer Kan, O yüklenip
2
kulakcığı toplardamarı CO ’i boşaltır.
2
Görsel 1.82: Küçük kan dolaşımında kanın izlediği yol

UYARI ! Küçük dolaşımda amaç, kandaki CO miktarını azaltıp O miktarını
2
2
artırmaktır.
Büyük Kan Dolaşımı

Kanın, kalbin sol karıncığından başlayıp sağ kulakçığında sona eren
dolaşımıdır. Akciğerlerde oksijenlenmiş kan, sol kulakçıktan sol karın-
cığa geçtikten sonra, güçlü kas duvarına sahip olan karıncık kasılarak
içindeki kanı aorta gönderir. Aorttan ayrılan ilk damarlar koroner da-
marlardır. Koroner damarlar kalp kasını besler. Aort, kalpten çıktığında
dallanarak vücudun üst kısmı için şah damarı, baş ve kolların kılcalla-
rına kanın iletilmesini sağlarken bir başka aort dalı vücudun alt kısmın-
da karın boşluğundaki iç organlara ve bacaklardaki kılcallara kanı iletir.
Kan, kılcallardan geçerken oksijenin büyük bölümünü dokulara bırakır,
hücresel solunumla açığa çıkan karbondioksiti alır. Kılcalların birleş-
mesiyle oluşan ince toplardamarlar kanı daha büyük toplardamarlara
iletir. Baş, boyun ve kollardan gelen oksijence fakir olan kan; üst ana
toplardamarla; gövde ve bacaklardan gelen oksijence fakir kan ise alt
ana toplardamarla kalbin sağ kulakçığına ulaştırılır (Görsel 1.83).

Büyük dolaşımda kanın pH’sini etkileyen ve kanı temizleyen olaylar:
1. Karaciğere giren atardamarda NH (amonyak) fazla iken karaciğer
3
UYARI ! toplardamarında üre ve ürik asit fazladır. 2. Böbrek atardamarında
amonyak, üre ve ürik asit fazla iken böbrek toplardamarında CO
fazladır. 2

Kalbin sol Aort Atardamar Kılcal damar
karıncığı

Kalbin sağ Alt ve üst ana Toplardamar
kulakçığı toplardamarlar

Görsel 1.83: Büyük kan dolaşımında kanın izlediği yol

Vücudumuzun üst bölgesindeki bulunan toplardamarların içindeki
kan, yer çekiminin etkisiyle kalbe doğru akar. Vücudumuzun alt bölge-
sindeki toplardamarlar içinde bulunan yarım ay kapakçıklar, kanın tek
yönlü olarak yer çekimi doğrultusunda aşağıya akmasını önler. “Görsel
1.84”te görüldüğü üzere iskelet kaslarının kasılması, toplardamar için-
deki kanın kalbe doğru ilerlemesini sağlar.

138