Page 57 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 5 Solunum Sistemi

Soluk alma (inspirasyon) sırasında, diyafram ve kaburga kasları kası-
lır. Normalde kubbe şeklinde duran diyafram kasıldığında düzleşir ve
karın boşluğunu aşağı iterken göğüs boşluğunu genişletir. Bu sırada
kaburga kasları da kasılarak yukarıya doğru, göğüs kemiği ise dışarıya
doğru hareket eder. Göğüs boşluğu genişler. Göğüs kafesinin genişle-
mesiyle akciğerlerin de hacmi artar, akciğer iç basıncı, atmosferik ba-
sıncın (dış basınç) altına düşer ve akciğerin iç basıncı azalır. Gazların
difüzyonu yüksek kısmi basınçlı olduğu yerden düşük kısmi basınçlı
olduğu yere doğru gerçekleştiğinden ağız veya burun deliklerinden
giren hava akciğer alveollerine ulaşır. Difüzyon yardımıyla oksijen, al-
veolleri saran kılcal damarlardaki kana, karbondioksit ise kandan al-
veollere geçer.
UYARI ! Soluk alma sırasında göğüs boşluğu karın boşluğuna doğru geniş-

lediğinden karın iç basıncı artar.

Kaburgalar
arası Hava akışı
kaslar
Akciğerler
Kaburgalar

Diyafram

Soluk alma Soluk verme
Görsel 1.96: Soluk alıp verme mekanizması

İnsanda soluk alma sırasında negatif basınç oluşur ve soluk almayı Araştıralım-Paylaşalım
kolaylaştırır. Negatif basıncın oluşmasını sağlayan etkenler; akciğer iç Bilinçli olarak nefesimizi tuttuğu-
basıncının dış basınçtan düşük olması, plevranın akciğeri göğüs boş- muzda, yeniden nefes almakta zor-
luğunda tutması, plevra içindeki sıvının varlığı ve plevra sıvı basıncının lanırız. Bunun nedenini araştırıp
düşük olmasıdır. sınıf arkadaşlarınızla tartışınız.

Soluk alma sırasında oluşan negatif basıncın, ana toplarda-
Hatırlatma marla gelen kanın, kalbin sağ kulakçığına dökülmesinde et-
ken olduğunu “Dolaşım Sistemi” bölümünde öğrenmiştiniz.

UYARI ! Dokularda biriken CO kana geçtiğinde kandaki CO veya H iyonla-
+
2
2
rının fazlalığı solunum merkezini uyarır. Böylece diyafram ve kaburga
kaslarına giden uyarılar artar. Soluk alma hızlanır.
Soluk verme (ekspirasyon), akciğerlerin ve göğüs kafesinin elastik
geri çekilme özellikleri ile oluşur. Buna geri yaylanma basıncı denir.
Soluk verme esnasında, kaburga kasları gevşeyerek kaburgaların ve
göğüs kemiğinin aşağıya inmesi sağlanır. Diyafram da gevşeyerek
kubbeleşir. Göğüs kafesi daralır, göğüs kafesinin ve akciğerlerin hacmi
azalır. Böylece akciğer iç basıncı artar. Hacmin azalması, alveoller için-
deki hava basıncını attırdığından akciğer iç basıncı atmosfer basıncın-
dan yüksek hâle gelir. Böylece hava vücut dışına atılır, karbondioksit
dışarı verilir. Soluk verme sırasında karın boşluğu genişlediği için karın
içi basıncı azalır.

179