Page 59 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 5 Solunum Sistemi

rılar gönderilir. Bu şekilde, soluk alıp vermenin hızı ve derinliği artırılır.
CO ’in fazlası, solunumla uzaklaştırılarak kan pH’sinin normale dön-
2
mesi sağlanmış olur. Kanda bulunan oksijenin solunum kontrol mer-
kezlerini uyarma etkisi çok azdır.
Bilgi Notu
Beyin ödemi, anestezi, uyku apnesi gibi durumlar solunumu etkileyen Uyku apnesi: “Apne” solunum
diğer faktörler arasında yer alır. yokluğu anlamına gelir. Uyku apne-
leri, üst solunum yollarında özellikle
yutağın tıkanmasıyla veya merkezî
sinir sisteminin solunumsal işlevinin
bozulmasıyla meydana gelen hastalık-
tır. Uyku apnesi hastalığı görülen kişi-
lerde horlama ve gürültü 3-4 kat artar.
Yetersiz solunuma yol açan bu hasta-
Pons lık uyku kalitesini de düşürdüğünden
Solunum denetleme
Omurilik soğanı merkezleri gün içinde dikkat eksikliği, uyuklama
gibi belirtilere neden olur. Araç kulla-
nan uyku apnesi hastasının trafik ka-
zası ve iş kazası geçirme riski de artar.

Sinir Şah damarları
bağlantısı
Aort
Kaburga kasları

Diyafram

Görsel 1.98: Solunum kontrol merkezleri

Ağır egzersizlerde oksijen kullanımı ve CO oluşum hızları genellikle
2
normalin 20 katı kadar artar ve kan pH’si düşer. Kan damarlarında ve
omurilik soğanındaki algılayıcılar, bu pH değişikliğini algılar. Omurilik
soğanı, solunumun derinliğini ve hızını arttırır. Böylece fazla CO uzak-
2
laştırılır ve kan pH’si normale döner. Yoğun egzersiz durumlarında, vü-
cudun istemsiz kontrol mekanizmaları harekete geçerek homeostazi
için kalp atım hızını ve solunum sayısını arttırır.

UYARI ! Egzersiz sırasında kaburga ve diyafram kaslarına ek olarak boyun,
sırt ve göğüsteki diğer kaslar da kaburgaları kaldırarak göğüs boş-
luğunu genişletir.

Sakin solunum sırasında her bir soluk alma ile içeri alınan ve dışarı
verilen havanın hacmi, soluk hacmi (tidal volüm) adını alır. İnsanlarda
soluk hacmi yaklaşık 500 ml kadardır. Bir insan oksijen yetersizliği-
ne en fazla 4-6 dakika dayanabilir. Altı dakikadan sonra beyin hasarı
gerçekleşir. Vücudun oksijen alamaması en çok beyni etkiler. Bir kişi-
nin nabzı zayıfladığında, nefes alamadığında ona suni teneffüs yapı-
lır. Suni teneffüs soluk alış verişi yavaşlayan veya duran birine hava
verme işlemidir. Amacı soluk vermeyle verilen karbondioksit gazının
kandaki miktarının arttırılarak solunum merkezi olan pons ve omurilik
soğanını uyarmasını sağlamaktır.

181