Page 17 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite
P. 17
3� 3� 1� Kuvvetler Etkisinde Hareket
Bir cismin hareketi o cisme uygulanan kuvvetlerin büyüklüğü ile doğrudan ilişkilidir. Bu yüzden bir ya da
birden daha fazla kuvvetin etkisi altındaki cismin hareketi, kuvvetlerin toplanmasıyla elde edilen bileşke
kuvvet üzerinden değerlendirilir. Bileşke kuvvet bulunurken vektörel bir büyüklükle işlem yapıldığı akıldan
çıkarılmamalıdır.
= 0 ) durumuna dengelenmiş kuvvetler denir. Başka bir deyişle kuvvetler
Bileşke kuvvetin sıfır olması ( F net
0
birbirinin etkisini ortadan kaldırmıştır. Kuvvetler toplamının sıfırdan farklı bir değere ( F net ! ) sahip olması,
yani net bir kuvvetin bulunması hâline de dengelenmemiş kuvvetler denir.
Kuvvet; duran cismi hareket ettirebilir, hareket eden cismin doğrultusunu ya da yönünü de değiştirebi-
lir. Ancak üzerine kuvvet uygulanan her cisim harekete geçmeyebilir. Aynı doğrultu ve yönde uygulanan
kuvvetler birbirinin etkisini arttırırken, zıt yönde uygulananlar birbirinin etkisini azaltır. Hatta iki kuvvet aynı
0
doğrultu ve büyüklükte ancak zıt yönlü olduğunda F net = olacaktır (Tablo 3.3).
Tablo 3�3: Kuvvet Uygulanmış Cisim
F 1
F2 F 1 F 2 F 1
F 2
F 1 F 2 F 1 F 1
F 2 F 2
F 1 + F 2 = F net F 1 + F 2 = F net F 1 + F 2 = F net = 0
Aynı doğrultu ve yönde uygula- Aynı doğrultulu ancak ters yönde Aynı doğrultu ve büyüklükte ancak
nan kuvvetler birbirinin etkisini uygulanan kuvvetler birbirinin ters yönde uygulanan kuvvetler bir-
arttırır. etkisini azaltır. birinin etkisini yok eder.
0
Genellenecek olursa bir cisme etkiyen kuvvetlerin vektörel toplamı sıfır ( F net = ) ise cisim dengelenmiş
kuvvetlerin etkisinde, sıfırdan farklı ise ( F net ! ) ise dengelenmemiş kuvvetler etkisinde kalır.
0
Soru: Yatay sürtünmesiz düzlemde m kütleli cisme v sabit
x doğrultusunda iki farklı kuvvet uygulandığında
sabit hızla hareket etmektedir. Cisme uygulanan
kuvvetlerin diyagramını çiziniz. m
Cevap: Yatay kuvvetler eşit büyüklükte olduğundan N
= 0 olur. Cisim başlangıç durumundaki hızını korur.
F net
Hareket eğer sağa doğru ise bu harekete devam eder.
v sbt
F 2 F 1
F 1 = F 2
G (Ağırlık)
71
