Page 16 - Fen Lisesi Fizik 9 | 3. Ünite

Evrende kütle çekimi kuvveti, elektriksel kuvvet, güçlü nükleer kuvvet (çekirdek kuvveti) ve zayıf nükleer
kuvvet olmak üzere dört temel kuvvet vardır (Tablo 3.2). Suyun kaldırma kuvveti, sürtünme kuvveti, basınç
kuvveti gibi diğer tüm kuvvetler temel kuvvetlerin sayesinde oluşur.

Tablo 3�2: Evrendeki Temel Kuvvetler

Kütle çekim kuvveti: İki kütlenin birbirine uygu- Yer çekimi kanunu
ladıkları eşit büyüklükte ancak zıt yönlü olan çekim ku- Uzaklık d
vvetidir.Genel çekim kanunu olarak bilinir. Genel çekim
yasasıyla bu kuvvetin büyüklüğü, kütlelerin çarpımı ile
doğru aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır F1 F2
şeklinde tanımlanmıştır. Doğadaki en zayıf kuvvettir. Mm
$
Eşitlikte kullanılan G; gravitasyon sabiti olarak bilinir ve F 1 = F 2 = G $ d 2
2
2
değeri 6,67.10 Nm /kg olarak alınır. Güneşin kütlesi M Dünyanın kütlesi m
-11

Elektromanyetik kuvvet: Elektrik yüklü cisimlerin
birbirine uyguladıkları kuvvetdir. Kuvvetin büyüklüğü;
yük miktarları ve yüklü cisimlerin aralarındaki uzaklığa
bağlıdır.

Güçlü nükleer kuvvet (Çekirdek kuvveti): Atom
çekirdeğinde bulunan proton ve nötronları (nükleon-
ları) bir arada tutan kuvvettir. Etki alanı atom çekirdeği
boyutlarında olup doğadaki en güçlü kuvvettir. Yeğin
kuvveti olarakta adlandırılır.

Zayıf nükleer kuvvet: Atom çekirdeklerinin kararsız
olmasına sebep olan çok kısa menzilli kuvvettir. Etki
ettiği parçacıklar bozunarak kendisine yakın başka bir
parçaçığa dönüşür.

3� 3� Newton’ın Hareket Yasaları

Isaac Newton, 1687 yılında yayımladığı “Doğa Felsefesinin Matematik-
sel İlkeleri” olarak Türkçe'ye çevrilmiş kitabında kuvvet-hareket ilişkile- v sabit
rini üç yasayla açıklamıştır. Cisme uygulanan
kuvvetlerin bileş-
kesi sıfır ise cisim
Newton’ın Birinci Yasası (Eylemsizlik Yasası): Birinci yasa, cisimlerin ya durgundur ya
üzerine etki eden F net kuvvetin sıfır olduğu denge durumunu açıklar. da sabit hızla hare-
Bu yasaya göre bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi ( F net ) sıfır ise ket etmektedir.
cisim ya durur ya da sabit hızla hareket eder (Görsel 3.9).

Görsel 3�9: Cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi

70