Page 10 - Fen Lisesi Kimya 9 | 1. Ünite

Aristo (MÖ 384-322)
Platon’un (Eflatun) öğrencisi olan Aristo, Empodokles’in Dört Element
Kuramı'nı, elementlerin özelliklerini de dikkate alarak geliştirdi.
Empodokles’in dört elementinden esinlenen Aristo (Resim 1.17) ele-
mentleri ikişer ikişer karşılıklı olarak birbirinin zıttı olan dört özellikle (sı-
cak, soğuk, ıslak, kuru) ilişkilendirdi. Şekil 1.1’de görüldüğü gibi Aristo
dört elementin özelliklerini Hava; sıcak-ıslak, Ateş; sıcak-kuru, Su; so-
ğuk-ıslak, Toprak; soğuk-kuru olarak eşleştirdi. Ayrıca Aristo, her şeyin
topraktan oluşup tekrar toprağa döndüğünü belirtti.
Hava

Sıcak Islak

Resim 1.17: Aristo (Temsilî)
Ateş Su

Kuru Soğuk

Toprak
Şekil 1.1: Aristo’ya göre dört element ve özellikleri

Cabir Bin Hayyan (720-813)
Orta Çağ’da yaptığı çalışmalarla kimya bilimine çok sayıda katkısı olan
İslam âlimidir (Resim 1.18). İlk laboratuvarı kurmuştur. Deneylerde kulla-
nılan bazı aletleri tasarlayıp bu aletlerin nasıl kullanılacağını açıklamıştır.
Damıtma işleminde kullanılan “İmbik aletini” kullanarak bitkilerden esans
ve bazı asitleri elde etmiştir (Resim 1.19). Vitriol’ü (Kıbrıs taşı, FeSO )
4
damıtarak zaç yağı (sülfürik asit, H SO ), vitriol (FeSO ) ile potasyum nit-
2 4 4
ratı (KNO ) birlikte damıtarak kezzap (nitrik asit, HNO ), vitriol (FeSO ) ile
3 3 4
yemek tuzunu (NaCl) damıtarak tuz ruhu (hidroklorik asit, HCl) elde etti.
Bulmuş olduğu asitleri (HCl ile HNO ) karıştırarak kral suyu adı veri-
3
len karışımı elde etti. Cabir Bin Hayyan, altın ve gümüşün kral suyunda
çözündüğünü keşfetmiştir. Kral suyu günümüzde altın ve platin gibi soy
metalleri çözmede kullanılmaktadır. Cabir Bin Hayyan; damıtma, kristal-
lendirme, süblimleşme ve süzme yöntemlerini kullanmıştır. Simya döne-
Resim 1.18: Cabir Bin Hayyan minde kullanılan bu yöntemler Kimya bilimine aktarılmış olup günümüzde
(Temsilî)
de hâlâ kullanılmaktadır. Cabir Bin Hayyan, İslam simyasının babası ola-
rak ünlenmiştir.

Resim 1.19: Simya döneminde damıtma işlemlerinde
kullanılan imbik aleti

22 23