Page 26 - Fen Lisesi Kimya 9 | 3. Ünite

Her bir hidrojen bağının bağ enerjisi HF’de en yüksek, H O’da za-
2
yıf, NH ’ta en zayıftır. Bunun nedeni F’un elektronegatifliğinin en büyük,
3
N’un elektronegatifliğinin en düşük olmasıdır. HF’ün kaynama noktası-
nın H O’un kaynama noktasından yüksek olması beklenir. Aksine H O’un
2 2
kaynama noktası HF’den büyüktür. Bunun nedeni HF molekülünün sıvı
fazdaki dağılımının zikzak zincir şeklinde olmasıdır (Şekil 3.22).

Şekil 3.22: HF molekülünde zikzak hidrojen bağları
H O molekülünün kaynama noktasının yüksek olmasının nedeni ise
2
bir su molekülünün dört tane hidrojen bağı oluşturmasıdır.
Hidrojen bağının oluşabilmesi için, hidrojen atomunun molekülde bu-
lunması gerekir. Diğer atomlarda hidrojen bağının çok zayıf olmasının
nedeni, atom hacimlerinin büyüklüğü sebebi ile atomların çekirdeklerinin
çekim kuvvetinin, iç katman elektronları tarafından engellenmesidir (Tab-
BİLGİ KUTUSU lo 3.8).

Hidrojen bağı, dipol-dipol Tablo 3.8: Bazı Bileşiklerde Hidrojen Bağ Enerjileri
etkileşiminin özel hâlidir.
F, O, N atomlarının atom Hidrojen Bağ Örnekleri Hidrojen Bağ Enerjisi (kJ/mol)
yarıçapları küçük olduğu
H – F - - - - -H – F 29
için bu elementlerden olu-
şan moleküllerde elekt-
HO – H- - - - OH 22
riksel dipol çekimi daha 2
fazladır. H N – H - - - -NH 17
2 3

■ Hidrojen bağları van der Waals kuvvetlerinden daha güçlü etkileşim-
lerdir.
■ Hidrojen bağlı bileşiklerin kaynama noktaları, van der Waals etkileşime
sahip olan maddelerden daha büyüktür.
■ Hidrojen bağlı bileşikler birbiri içinde iyi çözünür.

b) Bileşiklerde Kaynama Noktası Değişimleri
Bir maddenin kaynama noktası, erime noktası ve çözünme gibi fiziksel
özellikleri, moleküller arası etkileşimlerin gücüne bağlıdır. İyonik bileşik-
lerde güçlü iyonik bağ olduğu için, iyonik bileşiklerin erime ve kaynama
noktaları yüksektir. Dipol-dipol ve London kuvvetleri zayıf etkileşimlerdir.
Hidrojen bağlı moleküllerin kaynama noktaları dipol-dipol etkileşimi olan
moleküllerden daha yüksektir. London kuvvetlerine sahip olan atom ya
da moleküllerin kaynama noktaları en düşüktür. Sadece London kuvvet-
lerine sahip olan maddelerde elektron sayısı arttıkça maddenin kaynama
noktası artar.

Uygun bileşik serisinde kaynama noktası sıralaması
İyonik bileşik > hidrojen bağlı molekül > dipol-dipol etkileşime sahip
molekül > London kuvvetlerine sahip atom ya da molekül

128