Page 311 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

TARİH 9 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

3. İlk Türk devletleri döneminde kadına verilen değer, çağdaşı 2. a) Türk töresinin kuralları evrenseldir, tüm insanlığın iyiliği
olan diğer devletlere göre çok daha üst düzeydedir. Evin ve adaleti içindir. Bu değişmez kurallara uyulduğu takdirde
iç işleyişinden sorumlu olan kadına her alanda söz hakkı Türk devletlerinin giriştiği fetihlerin ana kaynağı ve dayanak
tanınmıştır. Kağan eşi olan hatun kurultay toplantılarına noktası olan cihan hâkimiyeti anlayışının gerçekleşmesi müm-
katılır, karar aşamalarında aktif rol oynar, elçileri kabul ederdi. kün olabilir.
Gündelik hayatta her konuda eşinin en büyük destekçisi olan b) Sosyal hukuk devleti ilkesi ile ilişkilendirilebilir.
Türk kadını savaş zamanı gerekirse babasıyla veya eşiyle
birlikte savaşa katılırdı. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde
kadın; toplumsal hayattan ekonomiye, ülke güvenliğinden 2. Yönerge:
devlet yönetimine her konuda aktif bir görev almıştır. 3.

Çalışma No.: 113
1. Hükümdarın yetkisi altında ülüş kurallarının eksiksiz bir şekilde “Beyler de ulusu da
yerine getirilmesi, halkın hükümdara olan saygısını arttırır. Böy- birbirine uygun imişler,
lece hükümdarın halk üzerindeki saygınlığı ve otoritesi de artar. Kurultaylarca
Ülüş kurallarına uyulması, hükümdara itaat anlamına geldiği gibi o yüzden ülkeyi o kadar getirilen ku-
bu kurallara uyulmaması da itaatsizlik olarak kabul edilmiştir. iyi koruyabilmişler, ülkeyi
rallar
koruyarak yasalar düzen-
2. Hayvanın belirli yerlerinin belirli kişilere olacak şekilde pay
edilmesi ile o kişilerin toplumdaki konumları, hangi boydan ol- lemişler.”
dukları, sosyal, askerî ve siyasi statüleriyle ilgili bilgiye ulaşıla-
bilir. Pay etme durumunun aslında sembolik bir durum olduğunu
söyleyebiliriz. Herkesin alacağı payın belli olması, anlaşmazlık-
ların yaşanmasına da engel olmuştur. “Yukarıda mavi gök,
3. Ülüş sistemi ile ülke topraklarının yönetimi hanedan üyeleri ara- aşağıda yağız yer ya-
sında paylaştırılmıştır. Böylece genişleyen sınırlar ile birlikte ül- ratıldıkta, ikisi arasında
kenin idare edilmesi de kolaylaştırılmaya çalışılmıştır. Bu durum
ülkenin sadece hükümdara ait olmadığını, handanın üyelerinin insanoğlu yaratılmış. Kağan tarafın-
de yönetimde söz sahibi olduğunu göstermektedir. İnsanoğlunun üzerine dan konulan
ecdadım Bumin Kağan,
kurallar
Çalışma No.: 114 İstemi Kağan oturmuş.
Oturarak Türk milletinin
1. Siyasi iktidarın kaynağının ilahi olduğu kabul edilmiştir. Hü- ilini, töresini tutuvermiş,
kümdarların yönetme yetkisini Tanrıʼdan aldıklarına inanılırdı.
2. Kut inancı, töre anlayışı ve kurultay (meclis) uygulaması despo- düzenleyivermişler.”
tik yönetimlerin ortaya çıkmasına engel olmuştur.
3. Hükümdarın Tanrıʼdan aldığı Kut’a uygun şekilde ülkeyi “Babam Kagan (İlteriş)
yönetmediği, sorumluluklarının gereğini yerine getirmediği
durumlarda ve Töreye uyulmadığında Kut geri alınmaktaydı. 17 er ile harekete geçti. Toplum içinde
Haberi işiten ormandaki-
kendiliğinden
ler, ovadakiler toparlanıp
Çalışma No.: 115 ortaya çıkan
geldiler, 70 kişi, sonra
gelenek göre-
1. Göçebe yaşamın gereği olarak değişik coğrafyalara dağılmaları 700 kişi oldular... (Hâkan-
ve değişik toplum ve kültürlerle ilişkide olmalarının bir sonucu lığı) atalarının törelerine nek kurallar.
olduğu söylenebilir. göre kurdular...”
2. Hun hükümdar ailesi kabirlerinin Margos piskoposu tarafın-
dan açılarak soyulması, Attila’nın I. Balkan Seferiʼnin sebebi
olmuştur.
Öğrencilerin günümüzde yaşanmış olaylardan; İşid (DAEŞ) te- Çalışma No.: 117
rörüne karşı Irak ve Suriye’ye uluslararası güçlerin müdahalede 1. Türk töresinin önemli bir kısmı kurultayda müzakereler
bulunması, Afganistan’da Taliban yönetiminin uygulamalarına sonucu oluşan hukuk kurallarıdır. Bu hukuk kuralları
karşı uluslararası müdahalenin gerçekleştirilmesi vb. örnekler oluşturulurken toplumun mevcut kuralları, ihtiyaçları, devlet
göstermeleri beklenir. ve toplum menfaati ön planda tutulmuştur. Değişen toplumsal
ve ekonomik koşullar hukuk kurallarının da değişmesine yol
açmıştır. Bu anlamda Türk töresi değişime açıktır. Hukuk
Çalışma No.: 116
kuralları oluşturulurken adalet, eşitlik, iyilik ve insanlık gibi
evrensel değerler ön planda tutulmuştur.
1. Yönerge:
2. İnsanlar bir arada toplu olarak yaşamaya başladıklarından
1. a) Eski Türk toplumlarının sosyal hayatı töre ile düzenlenmek- bu yana gerek sözlü gerek yazılı hukuk kurallarına ihtiyaç
tedir. duymuşlardır. Hukuk kurallarının olmadığı toplumlarda
b) Töre hükümlerinin değişebilir olmasının en temel gerek- karmaşa, kaos, anarşi ve her türlü haksızlık olacağından kanun
çesi Türklerin göçebe yaşam tarzıdır. Senenin yarısında yay- ve kuralların olmadığı bir toplum düzeni düşünülemez.
lak veya kışlağını terk eden göçebe topluluklar, bulundukları 3. İlk Türk devletlerinde hukukun temelini ve kaynağını
ortam ve şartlara uygun bir hukuk düzenine ihtiyaç duymuş- geleneklerden alan sözlü hukuk kuralları denilen “töre”
lardır. Hükümdarlar tarafından ve kurultayın onayı ile alınan oluşturmuştu. Töre; sosyal düzeni sağlayan örf, âdet, gelenek
yeni hükümler toplum hayatına girmiştir. ve ahlaki değerlerden beslenerek ortaya çıkmıştır. Törenin
oluşumunda; kut anlayışı ile kağanlar tarafından konulan
kurallar, kurultaylarda alınan kararlar ve kağanın iradesiyle
toplum içinde yavaş yavaş oluşan gelenekler etkili olmuştur.
308