Page 312 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

CEVAP ANAHTARLARI TARİH 9
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 118 Çalışma No.: 121
1. Bozkır: Bozkır veya step,fiziki coğrafyada kurakçıl otsu bitkiler- 1. Tarihte düzenli ilk Türk ordusunu Mete Han MÖ 209’da kur¬muş-
den oluşan sıcak ve ılıman iklimlerdeki ağaçsız ekolojik bölgeye tur. Mete Han’ın ordusunda, 10 000 atlıdan oluşan en büyük birlik
verilen isimdir. Bu bölgelerde Karasal İklim hakimdir. Yarı kurak “tümen” olarak adlandırılmıştır. Tümenler binle¬re, binler yüzlere,
bölgelerde, ilkbahar yağmurlarıyla yeşerip yazın sararan sert çayır- yüzler onlara ayrılmış, her birinin başına tümenbaşı, binbaşı, yüz-
lar, otlar ve çalılar bulunur. Bu nedenle bu bölgelerde hayvancılık başı ve onbaşı rütbelerine sahip ko¬mutanlar görevlendirilmiştir.
insanların temel geçim kaynağıdır. Mete Han’ın kurduğu bu siste¬me “onlu teşkilat” adı verilmiştir.
Bozkır Kültürü: Orta Asya bozkırlarında yaşayan eski Türk toplu-
luklarının oluşturduğu yaşam biçimine Bozkır Kültürü adı verilir.

2. Kültürler yaşanılan coğrafi bölgenin özelliklerine göre şekillenir. 2. 10.000
O coğrafi bölgenin iklim , yer şekilleri, bitki örtüsü özelliklerine TÜMEN BAŞI
göre insanlar bir yaşam biçimi oluştururlar. Bu yaşam biçiminin 1000
yani kültürlerinin içinde dinî, ekonomik,sosyal, siyasî, askerî bir
çok farklı özelliği barındırırlar.Kültürleri oluşturan unsurlar çok BİN BAŞI
çeşitlidir. Bu unsurların hepsi kültürün olmazsa olmaz parçalarıdır.
Bozkır Kültürünün unsurları olan at, demir ve göçer ev de birbirini 100
tamamlayan bir bütünün parçalarıdır. Dolayısıyla Türk Bozkır Kül- YÜZ BAŞI
türü’nde aynı öneme sahip unsurlardır. Biri olmasaydı Türk Bozkır
Kültürü oluşmazdı. Öğrencilerin kavram yanılgısı ise Bozkır ve
Bozkır Kültürü kavramları arsındaki ilişkiyi tam olarak kavraya-
madıklarından kaynaklanmaktadır. 10
ON BAŞI
3. Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden atalarımızdan farklı olarak
konar-göçer bir yaşam sürmüyoruz. İklim, bitki örtüsü, yer şekil-
leri gibi coğrafi özelliklerin elverişli olmasından dolayı yerleşik bir
yaşam tarzımız var. Tarımsal faaliyetlerle uğraşabiliyoruz. Üç tara-
fı denizlerle çevrili Anadolu toprakları denizcilik faaliyetlerine de
imkân sağlamaktadır. Aynı zamanda çok büyük bir kültürel mirasa
da sahibiz. 3. MÖ 209 tarihi Asya Hun Devleti’nin ikinci hükümdarı Mete
Han’ın devletin başına geçtiği tarihtir. Mete Han devletin büyüme-
sinde güçlenmesinde büyük bir rol oynayan ilk düzenli, disiplinli
Çalışma No.: 119 ve teşkilatlı orduyu kurmuştur. Bu orduyu onlu teşkilat yapısında
oluşturarak askerî yapıda bir hiyerarşi sağlamıştır. Bu onlu teşkilat
1. Türklerin atı ehlileştirmesi ve demiri işlemesi onları diğer günümüz Türk ordusunda da kullanılmaktadır.MÖ 209 tarihi Türk
göçebe kavimlerden ayıran en önemli özelliklerdir. Ayrıca Kara Kuvvetlerinin kurulduğu tarih olarak kabul edildiğinden bir-
bağımsızlık anlayışları ve sosyal hayatlarında sınıf farklılıkları lik ambleminde bu tarihe yer verilmiştir.
olmaması bozkır kültürünü daha farklı yaşamalarına neden
olmuş ve bu sayede güçlü devletler kurmuşlardır. Çalışma No.: 122
2. Bozkır kültürü, atı ehlileştiren ve demiri işleyen Türklerin
sürekli dış etkenlere karşı hazırlıklı olmasını sağlamıştır. Bu 1. Eski Türklerde görülen göçebe yaşam tarzı ve Türklerin özgürlük-
durum onların iyi birer savaşçı olmalarını sağlamış ve böylece lerine düşkünlükleri gibi sebeplerle atlara oldukça fazla önem ve-
Türkler güçlü askerî ordular kurmuşlardır. Siyasi olarak rilmiştir. Bu önem atların Eski Türklerin askeri, ekonomik, sosyal,
dini hayatlarının içine kadar girmesine neden olmuştur. At, Türk-
3. Öğrencinin bilgi-birikimine bağlı olarak yanıt vermesi beklenir. lerde sadece binek hayvanı değil, aynı zamanda savaş aracı, yiye-
cek, içecek ve giyecek kaynağı idi. Ayrıca atın hızlı oluşu, onunla
yapılan akınlarda ona önemli bir rol verilmesini de gerektiriyordu.
Avcılıkta da ata önemli görev düşüyordu. At sayesinde yapılan av-
Çalışma No.: 120 larda giyecek ve beslenme temin ediliyor, konar-göçerlerin yaşamı
için temel ihtiyacın önemli bir bölümü attan yararlanılarak elde
1. Benzerlikler: İkili devlet anlayışında ve merkezî devlet ediliyordu.
anlayışında bütün yöneticiler merkezdeki hükümdara 2. Türkler, atı savaş sahasında kullanarak düşmanlarına karşı hız ve
bağlıdırlar. Ülkeyi ilgilendiren dış ilişkilerde hükümdara ve manevra üstünlüğü ka¬zanmıştır. Türk orduları, yerleşik kavim-
kurultay kararlarına uyarlar. Savaş zamanlarında hakanın lerde görülen hareketsiz savaş yöntemine göre yetiştirilmiş ağır
komutasında hareket ederler. teçhizatlı orduların aksine hafif silahlı ve hareketli süvarilerden
Farklılıklar: İkili devlet anlayışında her idareci kendi iç kurulmuştur. Yayalar yani piyadeler yok denecek kadar azdır.
işlerinde bağımsız davranır. Merkezî yönetimde ise ülke Türkler, savaş taktikleri ve atın hızı sayesinde düşmanlarına galip
aynı kanunlara tabidir. İkili devlet anlayışında yerel yönetim gelmişlerdi.
diğerinde ise merkezî yönetim daha güçlüdür.
3. Üzengi; eyerin iki yanında asılı bulunan ve ata binildiğinde ayak-
2. İkili devlet anlayışında taht kavgaları daha erken çıktığından ların basılmasına yarayan, at üzerinde dengeli durmayı sağlayan
devletler uzun ömürlü olamamıştır. Halk daha çok kendi demirden alettir. Bu alet sayesinde binici, yere basar gibi dengeli
bölgesindeki idareciye bağımlı olduğundan taht kavgalarına bir şekilde atın üzerinde durabilmekte, at üzerinde istediği ha-
taraf olmuştur. Bu da iç çekişmelerin daha erken oluşmasına reketleri rahatça yapabilmektedir. Ayaklarıyla üzengiden destek
zemin hazırlamıştır. alan süvari, koltuk altına sıkıştırdığı mızrağı ekstra çaba sarf et-
meden, atın gücüyle düşmana kolaylıkla saplama imkânına sahip
3. İkil devlet anlayışında yönetim tek elden ziyade genele olmuştur.
yayılmıştır. Bu da hanedan ailesinin yönettiği birimleri ve
valilikleri daha güçlü kılmıştır.

309