Page 203 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

ÇÖZÜMLÜ SORULAR MS 2. Yüzyıl-15. Yüzyıl'da Felsefe -2 FELSEFE

5. İbn Haldun’a göre insan, yaşadığı toplum içinde bir- 6. Gazâlî’ye göre inanç, akıldan bağımsız bir şekilde ger-
çok alışkanlık kazanır. Bunlar, onun genel niteliklerini çekleşen duygusal ve derin bir deneyimdir. İnsan içsel
yaratır. Başka bir deyişle, insanın özü, kazandığı alış- bir arayışla Tanrı’ya yönelerek manevi bütünlüğünü
kanlıklara bağlı olarak biçimlenir. İbn Haldun’un insan sağlamalıdır. Ruhsal tatmini sağlayan mutlak bilgi ha-
doğasının sonradan kazanılmış olduğunu dile getiren kikattedir ve hakikatin bilgisi manevi bütünlüğün içinde
bu görüşü felsefe tarihinde çok özgün sayılabilecek bir aranmalıdır. Bu nedenle sezgi akıl yetisiyle ulaşıla-
görüştür. Toplumun temeline dayanışmayı koyar, da- mayacak olan nesnel dünyanın sınırlarını aşmada tek
yanışmanın en gelişmiş şeklinin ise devlete dayalı bir bilgi kaynağıdır. Akıl varlığı açıklama ve doğrulamada
organizasyona götürdüğünü belirtir. Ona göre devlet önemli bir role sahip olsa da doğruluğundan şüphe edi-
ve toplum arasındaki ilişki madde ve form arasındaki lemeyecek olan bilgi ancak ve ancak sezgi aracılığıyla
ilişkiye benzer, devletteki dağılma topluma, toplum- kalbe doğan bilgidir.
daki dağılma devlete yayılır. Devlet bir organizmaya
benzer. Doğar, gelişir, büyür ve en olgun döneminden Parçaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi
sonra çözülme dönemine girer. Gazâlî’nin bilgi görüşüne uygun değildir?
A) Aklın bilgisinin doğruluğu şüphelidir.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisine ulaşı-
lamaz? B) Doğru bilgiye kalbi bir deneyimle ulaşılır.
C) İnanca dayalı bilgi aklın bilgisinden üstündür.
A) İbn Haldun insanın özünü oluşturmasıyla toplum-
sal bir varlık olması arasında bir ilişki kurmuştur. D) Duyusal deneyim doğru bilgi oluşturmada yetersizdir.
B) Devlet, insanların aralarında yaptıkları sözleşme- E) Tek bilgi kaynağı derin bir kavrayışla oluşan sezgidir.
den doğan yapay bir kurumdur.
Çözüm:
C) Devlet-toplum arasındaki ilişkiyi açıklarken varlık
Parçada aklın varlığı açıklama ve doğrulamada önemli
görüşüyle tutarlı bir düşünce ortaya koymuştur.
bir role sahip olduğu fakat bu bilginin yetersiz olduğu
D) Devletlerin ortaya çıkışı ve dağılmasıyla ilgili de- söylenmektedir. Bu nedenle nesnel dünyanın sınırlarını
terminist bir bakış açısına sahiptir. aşarak doğruluğundan şüphe edilemeyecek olan bil-
ginin ancak sezgi yoluyla elde edilebileceği ifade edil-
E) Devlet ve toplum karşılıklı olarak birbirini etkile-
mektedir. mektedir.
Bizden parçaya göre hangi ifadenin Gazâlî’nin bilgi an-
layışına uygun olmadığı sorulmaktadır.
Çözüm:
A) Parçada geçen “Akıl varlığı açıklama ve doğrulama-
Metinde İbn Haldun’a göre devletin nasıl ortaya çıktı- da önemli bir role sahip olsa da doğruluğundan şüphe
ğından ve devlet mekanizmasının unsurlarından, aşa- edilemeyecek olan bilgi ancak ve ancak sezgi aracılı-
malarından bahsedilmiştir. Metne göre İbn Haldun, ğıyla kalbe doğan bilgidir.” cümlesiyle aklın bilgisinin
devleti doğal bir kurum olarak tanımlar. B seçeneğinde şüpheli olduğuna vurgu yapılmaktadır. Bu nedenle bu
“devlet yapay bir kurumdur” ifadesi kullanılmaktadır. Bu seçenek Gazâlî'nin bilgi anlayışına uygundur.
yüzden doğru cevap “B” seçeneğinde verilmiştir.
B) Doğruluğundan şüphe edilemeyecek olan bilgi an-
A) İnsanın yaşadığı toplumda alışkanlık kazanmasına cak sezgi yoluyla kalbe doğan bilgidir. Bu nedenle bu
ve bu kazandığı alışkanlıklarla kendi kişiliğini oluşturdu- seçenek uygundur.
ğuna vurgu yapıldığı için bu seçeneğe ulaşılabilir. C) Ruhsal tatmini sağlayan mutlak yani doğru bilgi haki-
C) İbn Haldun, görüşlerinde Aristoteles’ten etkilenmiş- kattedir ve aklın sınırlı bilgisinden üstündür. Bu nedenle
Gazâlî' nin bilgi anlayışını yansıtır.
tir. Devleti madde-form ilişkisine benzer şekilde açıkla-
ması ulaşılabilir bir seçenektir. D) Aklın bilgisi duyu yetilerimize dayanan bir bilgidir.
Nesnel dünyayı duyusal deneyimlerimizle kavrarız fa-
D) Determinizm; aynı nedenlerin aynı sonuçları doğu-
racağını ifade eden kavramdır. Metinde ana fikir olarak kat bu sezgi yoluyla elde ettiğimiz doğru bilgiye ulaşma-
da yani nesnel dünyanın sınırlarını aşmada yetersizdir.
belirtilmiştir.
Bu seçenek parçada verilen bilgi anlayışı ile örtüşür.
E) “Devletteki dağılma topluma, toplumdaki dağılma E) Gazâlî’ye göre bilginin kaynağı duyu, akıl ve sezgi-
devlete yayılır.” ifadesinden yola çıkarak bu seçeneğe
dir. Aklın bilgisiyle nesnel dünyayı kavrarız. Fakat bu
de ulaşılır.
bilgi şüpheye açık ve yetersizdir. Bu nedenle doğru ve
mutlak bilgi sezgi yoluyla kalbe doğan bilgidir. Bu ne-
denle tek bilgi kaynağı sezgidir ifadesi doğru değildir.
Cevap: B
Cevap: E

201