Page 203 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE
P. 203
ÇÖZÜMLÜ SORULAR MS 2. Yüzyıl-15. Yüzyıl'da Felsefe -2 FELSEFE
5. İbn Haldun’a göre insan, yaşadığı toplum içinde bir- 6. Gazâlî’ye göre inanç, akıldan bağımsız bir şekilde ger-
çok alışkanlık kazanır. Bunlar, onun genel niteliklerini çekleşen duygusal ve derin bir deneyimdir. İnsan içsel
yaratır. Başka bir deyişle, insanın özü, kazandığı alış- bir arayışla Tanrı’ya yönelerek manevi bütünlüğünü
kanlıklara bağlı olarak biçimlenir. İbn Haldun’un insan sağlamalıdır. Ruhsal tatmini sağlayan mutlak bilgi ha-
doğasının sonradan kazanılmış olduğunu dile getiren kikattedir ve hakikatin bilgisi manevi bütünlüğün için-
bu görüşü felsefe tarihinde çok özgün sayılabilecek bir de aranmalıdır. Bu nedenle sezgi yoluyla elde edilen
görüştür. Toplumun temeline dayanışmayı koyar, da- bilgi, akıl yetisiyle ulaşılamayacak olan nesnel dünya-
yanışmanın en gelişmiş şeklinin ise devlete dayalı bir nın sınırlarını aşmada tek bilgi kaynağıdır. Akıl inancı
organizasyona götürdüğünü belirtir. Ona göre devlet açıklama ve doğrulamada önemli bir role sahip olsa da
ve toplum arasındaki ilişki madde ve form arasındaki doğruluğundan şüphe edilemeyecek olan bilgi ancak ve
ilişkiye benzer, devletteki dağılma topluma, toplum- ancak sezgi aracılığıyla kalbe doğan bilgidir.
daki dağılma devlete yayılır. Devlet bir organizmaya
benzer. Doğar, gelişir, büyür ve en olgun döneminden Parçaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi
sonra çözülme dönemine girer. Gazâlî’nin bilgi görüşüne uygun değildir?
A) Aklın bilgisinin doğruluğu şüphelidir.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
B) Doğru bilgiye kalbi bir deneyimle ulaşılır.
A) İbn Haldun insanın özünü oluşturmasıyla toplum-
C) İnanca dayalı bilgi aklın bilgisinden üstündür.
sal bir varlık olması arasında bir ilişki kurmuştur.
B) Devlet, insanların aralarında yaptıkları sözleşme- D) Duyusal deneyim doğru bilgi oluşturmada yetersizdir.
den doğan yapay bir kurumdur. E) Tek bilgi kaynağı derin bir kavrayışla oluşan sezgidir.
C) Devlet-toplum arasındaki ilişkiyi açıklarken varlık Çözüm:
görüşüyle tutarlı bir düşünce ortaya koymuştur.
Parçada aklın inancı açıklama ve doğrulamada önemli
D) Devletlerin ortaya çıkışı ve dağılmasıyla ilgili de- bir role sahip olduğu fakat bu bilginin yetersiz olduğu
terminist bir bakış açısına sahiptir. söylenmektedir. Bu nedenle nesnel dünyanın sınırlarını
E) Devlet ve toplum karşılıklı olarak birbirini etkile- aşarak doğruluğundan şüphe edilemeyecek olan bil-
ginin ancak sezgi yoluyla elde edilebileceği ifade edil-
mektedir.
mektedir.
Bizden parçaya göre hangi ifadenin Gazâlî’nin bilgi an-
Çözüm: layışına uygun olmadığı sorulmaktadır.
Metinde İbn Haldun’a göre devletin nasıl ortaya çıktı- A) Parçada geçen “Akıl inancı açıklama ve doğrulama-
ğından ve devlet mekanizmasının unsurlarından, aşa- da önemli bir role sahip olsa da doğruluğundan şüphe
malarından bahsedilmiştir. Metne göre İbn Haldun, edilemeyecek olan bilgi ancak ve ancak sezgi aracılı-
devleti doğal bir kurum olarak tanımlar. B seçeneğinde ğıyla kalbe doğan bilgidir.” cümlesiyle aklın bilgisinin
“devlet yapay bir kurumdur” ifadesi kullanılmaktadır. Bu şüpheli olduğuna vurgu yapılmaktadır. Bu nedenle bu
yüzden doğru cevap “B” seçeneğinde verilmiştir. seçenek Gazâlî'nin bilgi anlayışına uygundur.
A) İnsanın yaşadığı toplumda alışkanlık kazanmasını B) Doğruluğundan şüphe edilemeyecek olan bilgi an-
ve bu kazandığı alışkanlıklarla kendi kişiliğini oluşturdu- cak sezgi yoluyla kalbe doğan bilgidir. Bu nedenle bu
ğuna vurgu yapıldığı için bu seçeneğe ulaşılabilir. seçenek uygundur.
C) İbn Haldun, görüşlerinde Aristoteles’ten etkilen- C) Ruhsal tatmini sağlayan mutlak yani doğru bilgi haki-
miştir. Devleti madde-form ilişkisi içerisinde açıklaması kattedir ve aklın sınırlı bilgisinden üstündür. Bu nedenle
Gazâlî' nin bilgi anlayışını yansıtır.
ulaşılabilir bir seçenektir.
D) Determinizm; aynı nedenlerin aynı sonuçları doğu- D) Aklın bilgisi duyu yetilerimize dayanan bir bilgidir.
Nesnel dünyayı duyusal deneyimlerimizle kavrarız fa-
racağını ifade eden kavramdır. Metinde ana fikir olarak
belirtilmiştir. kat bu sezgi yoluyla elde ettiğimiz doğru bilgiye ulaşma-
da yani nesnel dünyanın sınırlarını aşmada yetersizdir.
E) “Devletteki dağılma topluma, toplumdaki dağılma Bu seçenek parçada verilen bilgi anlayışı ile örtüşür.
devlete yayılır.” ifadesinden yola çıkarak bu seçeneğe E) Gazâlî’ye göre bilginin kaynağı duyu, akıl ve sezgi-
de ulaşılır.
dir. Aklın bilgisiyle nesnel dünyayı kavrarız. Fakat bu
bilgi şüpheye açık ve yetersizdir. Bu nedenle doğru ve
mutlak bilgi sezgi yoluyla kalbe doğan bilgidir. Bu ne-
Cevap: B
denle tek bilgi kaynağı sezgidir ifadesi doğru değildir.
Cevap: E
201
