Page 204 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE MS 2. Yüzyıl-15. Yüzyıl'da Felsefe -2

7. Devlet, insanların düzenli bir şekilde bir arada yaşama- 8. İslam düşünürü İbn Sînâ’ya göre varlık üçe ayrılır:
larını sağlar. İslam bilginlerinden Fârâbî, yazmış olduğu zorunlu, mümkün olan ve mümkün olmayan varlıklar.
ütopik eseri El Medinetü’l Fazıla (Faziletli Şehir)’da bu Mümkün olmayan varlıkları sadece mantık açısından
düzenin insanların yardımlaşmasına dayalı olarak oluş- kabul eder. Onun ontolojik olarak yoğunlaştığı varlık
turulduğunu ve devletin erdemli olması gerektiğini akta- ilk ikisidir. Zorunlu varlık; varlığı başka bir varlığa ihti-
rır. Ancak erdemli ve adil bir devlette insanlar mutluluğu yaç duymayan, kendi kendisinin nedeni olan varlıktır.
yakalayabilir. Herkes yönetici olmamalıdır. Yöneticilerde Mümkün varlık ise doğa ya da etrafta görülen, zamanda
bulunması gereken on iki tane meziyet vardır. Bunlar; var olan ama daha sonra yok olan ve var olmak için
zeki, hitap etmeyi bilen, iyi bir öğretici, düşüncelerini kendileri dışından bir neden muhtaç varlıklardır. Bu
açıkça ifade edebilen, iradesi ve hafızası güçlü, adil olan, varlıklar, zorunlu varlıktan taşma veya türeme sonucun-
zulme karşı duran, anlama yeteneği üst seviyede, haz- da çıkmıştır. Zorunlu varlık yaratıcıdır ve ilk olarak aklı
za düşkün olmayan, yalanı sevmeyen ve vücuduyla ilgili yaratır, ilk akıl da ikinci aklı yaratır ve bu yaratma sürekli
herhangi bir eksikliği olmayan şeklindedir. devam eder. Sonuç olarak İbn Sînâ’ya göre ilk, zorunlu,
her türlü iyilik ve yetkinliğin mutlak kaynağı olan, dola-
Aşağıdakilerden hangisi Fârâbî’ye göre erdemli bir yısıyla da bir ihtiyacın giderilmesi anlamında herhangi
yöneticide bulunması gereken özelliklerdendir? bir şeyi amaçladığı düşünülemeyen Allah, evreni amaç
edinmiş olamaz. Şu hâlde âlem, ondan bir tür zorunlu-
A) Katı yürekli bir lider olma
lukla ve “taşmak” suretiyle var olmuştur.
B) Etkileyici konuşma yapabilme
C) Davranışlarında ürkekliğin olması İbn Sînâ’nın öne sürdüğü bu görüş aşağıdakilerden
hangisiyle ilişkilendirilebilir?
D) Düşüncelerinde kendine önem verme
A) Ontolojik delil
E) Bu dünyaya ait mutlulukları önemseme
B) Kötülük kanıtı
C) Kozmolojik kanıt
Çözüm:
D) Sudûr teorisi
Fârâbî’, Faziletli Şehir adlı eserinde ideal bir toplum
E) Hudûs delili
düzeni oluşturmaya çalışmıştır. İdeal bir devletin yö-
neticisinin erdemli olması gerektiğini vurgulamaktadır. Çözüm:
Ve yöneticide bulunması gereken 12 tane özellik sırala-
İslam düşünürü İbn Sînâ’ya göre alem ve tüm varlıklar
maktadır. Bunlar: Vücudunun tam ve her organının kı- Tanrı’dan zorunlu bir şekilde ışığın bir ışık kaynağından
vamında olması lazım; kendisine söylenen her şeyi iyi
çıkması gibi çıkmakta, taşmakta ya da türemektedir.
kavrayıp anlaması lazım; hafızası kuvvetli olmalı; uya- İbn Sînâ felsefesinde bu yaklaşıma “Sudûr teorisi” adı
nık ve zeki olmalı; güzel konuşmasını bilmeli ve zihnin- verilir. Metinde de bu teori detaylı bir şekilde açıklan-
dekileri açıkça izah edebilmeli; öğretmeyi ve öğrenmeyi mıştır. Dolayısıyla cevap D seçeneğidir.
sevmeli; yemeye, içmeye ve hazlara düşkün olmamalı;
Diğer seçeneklere baktığımızda ise:
doğruluğu ve doğru insanları sevmeli, yalandan nefret
etmeli; ulu olmalı ve ululuğu sevmeli, adaleti sevmeli, A) Ontolojik delil – Tanrı’nın varlığının ispatlanmasın-
zulümden ve zalimlerden nefret etmeli, insaflı olmalı ki da kullanılan bir argümandır. Zihnimizde bulunan “en
adaleti uygularken şiddet göstermemeli; büyük bir azim yetkin varlık olarak Tanrı” kavramından Tanrı’nın varlı-
ve irade sahibi olmalı. ğına ulaşmak şeklinde ortaya konulur.
Bu özellikler doğrultusunda seçeneklere bakıldığında; B) Kötülük kanıtı- Ateistler tarafından Tanrı’nın yoklu-
ğuna ilişkin öne sürülen bir argümandır. Dünyada var
A) Katı yürekli değil insaflı olmalı
olan acı ve kötülüklerle iyiliksever, merhametli ve adil
B) Etkileyici yani güzel konuşmalı bir Tanrı’nın bir arada mümkün olamayacağı tezine da-
yanır.
C) Ürkek değil uyanık ve zeki olmalı
C) Kozmolojik kanıt- Tanrı’nın var olduğuna yönelik
D) Düşüncelerinde kendine değil adaletli olmaya öne sürülen bir argümandır. Evrenin sonradan var olan
önem vermeli bir varlık olarak öncesini ya da nedenini zorunlu bir şe-
kilde barındırmak şeklinde özetlenebilir.
E) Bu dünyaya ait haz ve mutluluklardan kaçınmalı
E) Hudûs delili- Sonradan var olanın öncesinin de ol-
mak zorunda olduğu şeklinde özetlenen Tanrı’nın var
Cevap: B olduğuna ilişkin öne sürülen bir argümandır.

Cevap: D

202 203