Page 259 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE
P. 259
FELSEFE TEST
20. Yüzyıl Felsefesi ve Ana Akımlar 3
1. Ona göre, insan zihni, kendisinin teolojik, metafizik 3. W. Dilthey felsefesinin konusu “insan yaşamı” dır. O,
ve pozitif diye adlandırdığı üç dönemden geçmiştir. yaşam üzerine oluşturulan fikirlerin, fikri ortaya çıkaran
İnsan; birinci dönemde evren hakkında doğru bir an- bireyin içinde yaşadığı koşulların, zamanın, yerin, bireyi
layışa sahip olmadığı için olayların arkasında tanrısal etkileyen başka kanaatlerin etkisiyle doğduğunu düşü-
güçler, ikinci dönemde yine henüz yeterli ölçüde gelişip nür. Ancak ona göre filozof, düşünüşünü kendi yaşantısı
olgunlaşmadığı için metafizik kuvvetler aramış, nihayet ile sınırlamamalıdır. Filozofun yaşam felsefesi hayatın
şimdi, olguların arkasında gizli güçler aramayan, onları daha geniş bir bilgisine ulaşmalı, bunun için de psikoloji,
deney ve gözleme dayanan başka olaylarla açıklayan tarih, dil bilimleri gibi insan bilimlerinden faydalanılmalı-
bir zihin durumuna ve açıklama modeline kavuşmuş dır. Dolayısıyla insana ilişkin bir olguyu anlamak için o
veya yükselmiştir. olguyu tarihselliği içinde kavramak ve buna göre yorum-
lamak gerekir.
Bu parçada sözü edilen filozof aşağıdakilerden
hangisidir? Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) J. Locke A) Felsefi bir çaba, yeterince yetkinleştiğinde bilimsel
bir nitelik kazanır.
B) K. Marx
B) Beşeri bilimlerin ortaya çıkış amacı felsefi kuramla-
C) A. Comte
rın gelişimine katkı sağlamaktır.
D) F. W. Hegel
C) Yaşamı her yönüyle açıklayan bir görüş geliştiren
E) S. Kierkegaard filozof kendi deneyimlerine odaklanır.
D) Felsefi bir öğretinin anlaşılmasında dönemin top-
lumsal koşulları ve düşünce iklimi önemlidir.
E) Felsefe tarihinde kendine yer bulabilen felsefi bir
yaklaşım tüm dönemler için geçerlilik kazanır.
4. Yeni ontoloji, N. Hartmann’ın varlık katmanları olarak
2. Fenomenoloji özün felsefesidir. Fenomen insan bilinci- adlandırdığı kuramının üzerine şekillenmiş ve ontolojiy-
nin yöneldiği, bilginin nesnesi olan şeydir. Bilginin nes- le ilişkilendirilmiş bir epistemolojiyle kurgulanmıştır. N.
nesi olmadan bilinç öze ulaşamaz. Bununla beraber Hartmann’a göre her bilgi dalında (felsefe, sanat, sosyo-
bilinç olmaksızın da nesne bilinemez. İşte E. Husserl loji, fizik vb.) o bilgi alanıyla uğraşan kişilerin, kendi uğraş-
tarafından kurulan fenomenoloji akımında da sözü edi- larının temas ettiği varlığı tanıması gerekir. N. Hartmann,
len bu öze ulaşmak amaçlanmıştır. Bilginin nesnesi olan, bunun bir yöntem işi olduğunu belirterek yeni ontolojinin
duyulara konu olan fenomenlerin özüne dolayısıyla da bu ihtiyacı karşılamak için olduğunu savunmuştur. Yeni
bilgisine, insan bilinci tarafından paranteze alma yoluyla ontoloji çeşitli varlıkların anlaşılabilmesi için bütün varlıkla-
ulaşılır. Paranteze alma; duyuların sağladığı verilerden, rın birbiriyle olan ilişkisinin incelenmesini de içerir. Bu açı-
nesneler üzerine edindiğimiz kanaatlerimizden, nesne- dan varlık; cansız varlıklar, canlı varlıklar, ruhlu varlıklar
nin gerçekten var olup olmadığıyla ilgili şüphelerimizden, ve tinsel varlıklar olarak katmanlaşmaktadır. Her katma-
nesnenin mekân ve zamana bağlı belirleniminden sıyrı- nın hem kendine özgü ilke ve kategorileri hem de diğer
larak arınmış bir bilinç yoluyla öze ilişkin sezgi sayesinde katmanlarla aynı paydada buluştuğu ilke ve kategorileri
fenomeni anlamayı sağlar.
vardır.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine Buna göre aşağıdakilerden hangisi N. Hartmann’ın
ulaşılabilir?
varlık katmanları ve ilişkili olduğu bilgi alanlarından
A) Bilinç, yöntemli bir çaba ile bilgiye ulaşır. biri değildir?
B) Fenomenolojinin konusu ideal varlık alanıdır. A) Tinsel katman - Felsefe
C) Fenomenolojik yöntem ile sübjektif açıklamalara B) İnorganik katman - Fizik
ulaşılır.
C) Ruhsal katman - Psikoloji
D) Uzamsal varlıkların bilgisi a priori olarak zihinde bulunur.
D) Organik katman - Biyoloji
E) Olgusal dünyayı anlamanın yolu deneysel yöntemden E) Toplumsal katman - Sosyoloji
geçer.
257
257
