Page 66 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT FELSEFE

FELSEFE Bilgi Felsefesi 1. TEST

7. Deneyim ve tecrübelerimiz zaman, mekân ve duruma 10. Öğrencisi bir gün Sokrates’e rastlar ve “Arkadaşınla
göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca her kişinin dene- ilgili ne duyduğumu biliyor musun?” der.
yim ve tecrübesinin rölatif olması genel geçer bilgilere “Bir dakika bekle. Bana bir şey söylemeden evvel
ulaşmayı engellemektedir. Deneyim ve tecrübenin üret- söyleyeceklerinin üçlü filtre testinden geçmesini isti-
tiği bilgilerden daha değerli olan aklın bilgileri, deneyim- yorum.” der Sokrates.
den önce var olan bilgilerdir. Deneyimlerin aksine aklın
bilgileri her yerde, her zamanda ve her durumda herkes “Üçlü Filtre nedir?” diye sorar öğrencisi.
için aynı olan bilgilerdir. Bu sebeple bilginin tek bir kay- “Benimle arkadaşım hakkında konuşmaya başla-
nağı vardır o da sadece akıldır. madan önce, bir süre durup ne söyleyeceğini filtre
etmek, iyi bir fikir olabilir.
Bu parçadaki görüş aşağıdaki felsefe akımlarından
Birinci filtre ‘Gerçek Filtresi’: Bana birazdan söyle-
hangisine aittir?
yeceğin şeyin tam anlamıyla gerçeği yansıttığından
A) Empirizm B) Kritisizm C) Rasyonalizm emin misin?”
D) Sensualizm E) Septisizm “Hayır,” der öğrencisi, “Aslında bunu sadece duy-
dum ve…”
“Tamam,” der Sokrates. “Öyleyse, sen bunun ger-
çekten doğru olup olmadığını bilmiyorsun.
8. Zihinde daha önce duyularda bulunmamış olan hiçbir Şimdi ikinci filtreyi deneyelim; ‘İyilik Filtresi’. Arkada-
şey bulunmadığını savunan J. Locke, bilginin ya da en şım hakkında bana söylemek üzere olduğun şey iyi
azından var olanlara ilişkin bilginin veya salt kavramlar bir şey mi?”
arasındaki mantıksal ilişkilerle ilgili bilgi dışında kalan “Hayır, tam tersi…”
bilgilerin a apriori olamayacağını söyler. Tümel ve zo- “Öyleyse,” diye devam eder Sokrates. “Onun hak-
runlu doğruların yalnız geçmiş ve şimdi için değil, gele- kında bana iyi olmayan bir şey söylemek istiyorsun
cek için de geçerli olan tümel bir bilginin söz konusu ol- ve bunun doğru olduğundan da emin değilsin. Fakat
madığını, bilginin doğuştan getirilmediğini, doğruluğun yine de testi geçebilirsin, çünkü geriye bir filtre daha
ölçütünün apaçıklık olamayacağını ve tüm bilgiler için kaldı.
zorunlu olan birtakım ön kabuller bulunmadığını ifade
eder. 'İşe Yararlılık Filtresi’. Bana arkadaşım hakkında
söyleyeceğin şey benim işime yarar mı?”
J. Locke’un ifadeleri hangi görüşe eleştiri niteliğindedir?
“Hayır, gerçekten pek işine yaramayabilir…”
A) Egzistansiyalizm B) Entüisyonizm C) Fenomenoloji “Peki,” der Sokrates. “Eğer, bana söyleyeceğin şey
doğru değilse, iyi değilse ve işe yarar bir şey de de-
D) Kritisizm E) Rasyonalizm
ğilse bana niye söyleyesin ki?”
Bu alıntıdan hareketle aşağıdaki sorulardan hangisi
Sokrates’in üçlü filtresi doğrultusunda herhangi bir
bilginin değerini ve gerçekliğini belirlemeye uygun
9. İnsan zihni bir aynaya benzer. Zihnin konusu olan şey- değildir?
ler de aynanın dışında ve onun önünde olan nesne-
lerdir. Bu nesnelerin aynada yansımaları oluşacaktır. A) Bu bilgideki yargıdan emin miyim?
Eğer bu yansımalar nesnenin kendisine uyuyorsa biz B) Bu yargı ile diğer insanlardan üstün olacak mıyım?
bu aynanın nesneleri doğru bir biçimde yansıttığını ve C) Konuyla ilgili olanların durumunu iyileştirecek mi?
kusursuz bir ayna olduğunu söyleriz. Fakat farklı özel-
likteki bazı aynalar nesneleri olduğundan değişik gös- D) Daha iyi bir insan olmamı sağlayacak mı?
termektedir. Bu durumda önündeki nesneyi ona uygun E) Bu yargıyı kanıtlayabilir miyim?
yansıtmayan aynaya kusurlu ayna der ve nesneleri de
yanlış biçimde yansıttığını söyleriz.

Parçada bilginin doğruluk ölçütlerinden hangisine
yönelik bir örneklendirme yapılmıştır?

A) Tümel uzlaşım B) Uygunluk C)Tutarlılık
D) Apaçıklık E) Yarar

65
64 65