Page 44 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Islahat Fermanı’nın Hazırlanışı

Osmanlı Ortodokslarını resmen himaye etmek isteyen Rusya,
XIX. yüzyılda Kudüs ve çevresindeki kutsal yerler için Osmanlı
Devleti’nden bazı taleplerde bulunmuştur. Ancak Rusların bu is-
tekleri Osmanlı yönetimi tarafından reddedilmiştir. Kutsal Yerler
Sorunu’yla başlayan Kırım Savaşı’nda Batılı devletler, Osmanlı
Devleti’nin yanında yer almıştır.
Kırım Savaşı’nın (Görsel 4.57) çıkmasında, Rusya’nın Osmanlı
Devleti’ndeki Ortodoks Hristiyanlar üzerinde nüfuzunu artırmak
istemesi etkili olmuştur. Osmanlı Devleti’ndeki Hristiyanların
haklarının yeterince korunmadığını iddia eden Rusya’ya karşı
Avrupalı Devletler, bu iddiayı boşa çıkarmak için girişimlerde bu-
lunmuştur. Kırım Savaşı sürerken İngiltere, Fransa ve Avusturya,
savaş sonrasında yapılacak antlaşma esaslarını görüşerek bazı
kararlar almıştır. Bu kararlar arasında, Osmanlı Devleti’nin hü-
kümranlık haklarını bozmayacak bir şekilde, Hristiyanların hak
ve ayrıcalıklarını belirleyen bir ferman çıkarılması da yer almıştır.
Osmanlı Devleti ise yapılan bu görüşmenin ve alınan kararların
devletin iç işlerine karışmak anlamına geleceğini bildirmiştir. Bunu
engellemek için barış görüşmelerinden önce Islahat Fermanı’nı
ilan etmeyi uygun görmüştür.

Görsel 4.57
Kırım Savaşı Islahat Fermanı’nın hazırlanması için İstanbul’da İngiltere, Fransa
(Kırım) ve Avusturya’nın elçilerinin de yer aldığı bir komisyon kurulmuş-
tur. Bu devletler, Rusya’nın daha önce Osmanlı Devleti’nden Or-
todoks Hristiyanları bahane ederek sağladığı hak ve ayrıcalıkları,
kendileri için elde etmeyi amaçlamıştır. Ayrıca Avrupalı devletler,
alınan kararların uygulanmasında da kendilerinin söz hakkına
sahip olmasını istemiştir. Müzakereler sonrasında komisyon, yeni
bir ıslahat programı hazırlamış ve bir beyanname şeklinde ilan
edilmesine karar verilmiştir.

İngiliz elçisi, ıslahat programının Paris Barış Antlaşması’nda
yer almasını ve Avrupalı devletlerin garantisi altında olma-
sını istemiştir. Osmanlı Devleti bunu hükümranlık haklarına
aykırı sayarak kesinlikle reddetmiştir. Bunun üzerine ıslahat
programı, gayrimüslimlere padişahın kendi arzusu ile ayrı-
calıklar verdiği zannını uyandırmak için bir ferman şeklinde
BİLİYOR MUSUNUZ?
ilan edilmiştir.

162