Page 42 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Bu amaçla Sultan Abdülmecid’in emriyle Sadrazam Koca Hüsrev
Paşa’nın başkanlığında Bâbıâli’de bir Meşveret Meclisi toplanmıştır.
İlmiye mensupları ve bürokratların katıldığı bu mecliste kabul edi-
len ilkeler, padişah tarafından da onaylanmıştır. Bu ilkeler, Mustafa
Reşid Paşa tarafından ilan edilecek olan Tanzimat Fermanı’nın da
esasını oluşturmuştur. Bu süreçte Tanzimat Fermanı, tek başına
Mustafa Reşid Paşa tarafından hazırlanmamıştır. Ferman dış et-
kilerden ziyade Osmanlı Devleti’nin iç etkenlerinin ürünü olarak
ortaya çıkmıştır. Ancak Tanzimat Fermanı’nda
geçen “eski idare usulünü tamamen değişti-
ren bu iradenin dost devletlere duyurulması”
ifadesi Osmanlı Devleti’nin, Mısır Meselesi’nin
görüşüleceği Londra Konferansı’ndan önce
Avrupalı devletlerin desteğini kazanma ar-
zusunu da göstermiştir.

Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) Mustafa
Reşid Paşa; Tanzimat Fermanı’nı 3 Kasım
1839’da Gülhane Meydanı’nda yüksek rüt-
beli devlet adamları, ulema, Rum ve Ermeni
patrikleri, hahambaşı, esnaf temsilcileri ve
sefirlerin de hazır bulunduğu bir törende oku-
Görsel 4.55
Hırka-i Şerif Dairesi muştur. Töreni Gülhane Kasrı’ndan izleyen Sultan Abdülmecid, ilan
edilen hususlara uyacağına dair Hırka-i Şerif Dairesi’nde (Görsel
4.55) yemin etmiştir.

Tanzimat Fermanı’yla padişah, hukukun üstünlüğünü ka-
bul etmiş ve bu olay anayasal rejim yolunda atılan ilk adım
olmuştur. Ayrıca Tanzimat Fermanı, modernleşmeyi devlet
BİLİYOR MUSUNUZ?
siyaseti hâline getiren resmî bir belgedir.

Tanzimat Fermanı’nda; eskiden devletin güçlü, ülkenin mamur ve
halkın refah içinde olduğu ancak son 150 yıldan beri bu duru-
mun zaaf ve fakirliğe dönüştüğü ifade edilmiştir. Ardından gerekli
tedbirlerin alınması hâlinde, devletin kısa sürede eski durumuna
kavuşacağı belirtilerek bunun için hazırlanması gereken yeni ka-
nunların esasından bahsedilmiştir.

Tanzimat Fermanı’nın önemli maddeleri şunlardır:
• Müslüman ve Hristiyan bütün tebaanın can güvenliği, mal,
ırz ve namusu korunacaktır.

• Vergi, herkesin gücü oranında tahsil edilecektir.
• Askerlik tüm Osmanlı tebaası için zorunlu olacak ve askerlik
süresi dört veya beş yıl olarak belirlenecektir.
• Hiç kimseye yargılanmadan ölüm cezası verilmeyecek,
herkes malını mülkünü istediği gibi tasarruf edebilecektir.
• Ülkenin harap olmasına yol açan rüşveti önlemek amacıyla
etkili bir kanun hazırlanacaktır.

160