Page 37 - Tarih 11 - Ünite 4

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN
DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ

Sosyal Devlet ve II. Abdülhamid

Endüstrileşmenin artmasıyla Almanya’da işçi sayısında büyük
bir artış meydana gelmiş ve bu artış beraberinde birtakım sosyal
sorunları ortaya çıkarmıştır. Bu sosyal sorunlar, Almanya’da en-
düstrileşmeye bir tepki olarak sosyal devlet anlayışının doğmasını
sağlamıştır. Özellikle XIX. yüzyılın son çeyreğinde Almanya’da
güçlenen sosyal devlet anlayışı, yaşanan sorunların siyasetle çö-
zümlenmesini mecbur kılmıştır. Almanya bu sorunları çözebilmek
için para, ekonomi, finans ve sosyal politikalara önem vermiştir. Bu
dönemde Almanya’da yoksulluk ve yaşanan göç dalgalarıyla ortaya
çıkan sıkıntıları çözmek için devlet; iş ve konut bulma, halk sağlığı,
acil durum yönetimi ve beslenme sorunlarına dönük sosyal politi-
kalar üretmeye başlamıştır. Bu politikaların uygulanmasıyla yeni
sosyal kurumlar ortaya çıkmış ve bu kurumlarda genellikle kadınlar
görevlendirilmiştir. İşçilerin devlete olan bağlılığını artıracağına
inanılan sosyal politikalar, özellikle Alman Başbakanı Bismarck
(Bizmark) tarafından desteklenmiştir. Böylece Almanya’da 1883
yılından itibaren sağlık, kaza, yaşlılık ve engelli sigortaları çıkar-
tılarak sosyal devlet anlayışında önemli ilerlemeler sağlanmıştır.
XIX. yüzyılın son çeyreğinde Almanya’da güçlenen sosyal devlet
Görsel 4.47
anlayışı, Osmanlı Devleti’ni de etkilemiştir. Osmanlı Devleti’nde II. Abdülhamid
sosyal yardımın bir devlet görevi olduğu bilincini oluşturmak ve
refah devlet anlayışını kurumsallaştırmak için ilk çalışmaları II.
Abdülhamid (Görsel 4.47) yapmıştır. II. Abdülhamid Dönemi’nde
bu anlayışla başta hastaneler olmak üzere pek çok sosyal yardım
kurumu açılmıştır.
Şişli Hamidiye Etfal Hastanesi, Samsun Gureba Hastanesi, Yıl-
dız Askerî Hastanesi, İstanbul Kuduz Hastanesi, Üsküdar Akıl
Hastanesi, Haydarpaşa Numune Hastanesi, Adana Hamidiye
Hastanesi, Bursa Hamidiye Hastanesi, Edirne Askerî Hasta-
nesi, Erzurum Numune Hastanesi, Antep Hamidiye Hastanesi,
Gülhane Askerî Tıp Akademisi, II. Abdülhamid Dönemi’nde BİLİYOR MUSUNUZ?
açılan önemli devlet hastanelerinden bazılarıdır.

II. Abdülhamid Dönemi’nde Dârü-
laceze, Dârülhayr-ı Ali ve Himaye-i
Etfal Cemiyeti (Görsel 4.48) gibi
sosyal yardım kurumları da açıl-
mıştır. II. Abdülhamid’in yaptırdı-
ğı en önemli yardım kurumu olan
Dârülaceze; çocuk, yaşlı, sakat ve
kimsesizleri koruma amacıyla ku-
rulmuştur. Bu kurum, din ve milliyet
farkı gözetmeden yardıma muhtaç
insanların ihtiyaçlarını karşılamıştır.
1895 yılında İstanbul’da kurulan
Dârülaceze, Osmanlı Devleti’nde Görsel 4.48
modern anlamda faaliyet gösteren ilk sosyal yardım kurumu olup Himaye-i Etfal Cemiyetinde
günümüzde de varlığını sürdürmektedir. bakılan çocuklar

155