Page 36 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Yabancı okullar, gizli olarak yürüttükleri siyasi faaliyetlerden dolayı
Osmanlı Devleti için büyük bir sorun olmuştur. Okullar, Maarif-i
Umumiye Nizamnamesi’ne göre denetlenmiştir. Bu nizamnameye
göre Osmanlı ülkesinde yabancı okulların açılabilmesi için yabancı
okullarda çalışan veya çalışacak olan öğretmenlerin Maarif Ne-
zaretinden onaylı diplomalarının olması gerekmektedir. Yabancı
okullarda okutulacak olan kitapların ve uygulanacak programların
Maarif Nezareti tarafından onaylanması ve eğitim faaliyetlerine
devam etmek isteyen ya da yeni açılacak olan okulların Maarif
Nezaretinden ruhsat alması zorunluluğu getirilmiştir. Alınan bütün
bu tedbirlere rağmen yasal denetim tam olarak 1923’te imzalanan
Lozan Barış Antlaşması’na kadar sağlanamamıştır.
Bir Yabancı Okul Programı

Edremit’e bağlı Cunda Adası’ndaki bir Rum okulunun 1884
yılına ait ders programında; Türkler, Rumlara düşman olarak
tanıtılmış ve Türklerin ekonomik olarak çökertilmesi gerek-
liliği vurgulanmıştır. Türklerin Avrupa devletleri karşısında
saygınlığının zedelenmesini isteyen programda Türk milletinin
ahlak, din, milliyet ve gelenek bakımından zayıflatılması, Türk
gençliğinin bozulması, İstanbul’un ele geçirilmesi, rüşvet ve
kandırma yoluyla Türklerden taraftar edinilmesi gibi hedefler
yer almıştır.
ÖRNEK METİN İlknur Haydaroğlu, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar”
s.331’den düzenlenmiştir.

Modern eğitim veren yabancı okullarla mücadele etmek için Os-
manlı Devleti, kendi eğitim kurumlarında yenilikler yapmıştır.
Özellikle II. Abdülhamid Dönemi’nde hızlanan bu süreçte, devlet
tarafından modern okullar açılmıştır.

Tablo 4.1: Osmanlı’da II. Abdülhamit Dönemi Devlet Okulları
II. Abdülhamit Dönemi’nde Devlet Tarafından Açılan Okullar

Sanayi-i Nefise Polis Mektebi Kız Sanayi Mektebi
Mektebi
Hendese-i Mülkiye Gümrük Mektebi Mekteb-i Fünûn-ı
Mektebi (Görsel 4.46) Maliye

Deniz Ticareti
Lisan Mektebi Aşiret Mektebi
Mektebi
Hamidiye Ticaret Çoban Mektebi Orman ve Maadin
Mektebi Mektebi

Tüccar Kaptan Hukuk Mektebi Sağır, Kör ve Dilsizler
Mektepleri Mektebi

Görsel 4.46 Fenn-i Resim ve Darü'I-Muallimin-i Zeytincilik ve
Hendese-i Mülkiye Mektebi
öğrencileri Mimari Mektebi Aliyye Yağcılık Mektebi
Ameli Ziraat Ziraat ve Baytar Sulama ve Direnaj
Mektepleri Mektebi Mektebi

154