Page 32 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

Zorunlu Eğitim ve Askerlik

XVIII. yüzyılda Prusya’da başlayan zorunlu eğitim uygulaması
ile devlet, vatandaşlarının daha nitelikli eğitilmesini ve devlet
politikalarına daha sadık hâle gelmesini amaçlamıştır. Ulus
devlet anlayışıyla oluşan mo-
dern eğitim sistemi; okulön-
cesi, ilköğretim, ortaöğretim,
yükseköğretim (Görsel 4.39) ve
sürekli eğitimin temeli üzerin-
de oluşturulmuştur. XIX. yüzyıl-
da eğitimde modernleşmenin
yaşandığı Fransa ve Prusya,
diğer ülkelere model olmuş-
tur. Fransa, modern eğitim an-
layışında devlet okullarında
standart Fransızca öğretmiş,
zorunlu eğitimle birlikte zo-
Görsel 4.39 runlu askerlik sistemini de ge-
Humboldt (Hambolt) Üniversitesi tirerek Avrupa’nın modern ulus devletini oluşturmuştur. Modern
(Berlin) ulus-devletler, eğitim ve askerlik sistemini, kalkınmış bir ulus
oluşturmak için bir vasıta olarak kullanmıştır. Daha önceleri
kilisenin kontrolünde olan eğitim programlarında artık dinî
derslerin yanında tarih, coğrafya, fen bilimleri ve modern diller
de yer almıştır. Okullarda özgür bireye, doğaya, tarihe ve akla
önem verilmesi sağlanmıştır. Yeni eğitim sistemi ile Avrupa’da
bilimin gücü zamanla artmış ve XIX. yüzyıl sonlarında artık ulus
devletlerde eğitim sosyal bir hak olmuştur.

CEVAPLAYALIM Ulus devlet anlayışının oluşumunda eğitimin önemi nedir?

Ulus devletler, sınırları içerisindeki topluluklar arasında eşitsizliği
ortadan kaldırmak isteyen politikalar üretmiştir. Öncelikle insan-
ların, ortak bir anayasa önünde eşit hak
ve görevlere sahip olmaları sağlanmıştır.
Böylece yaşadığı devletle kendini öz-
deşleştiren vatandaş kavramının oluş-
ması amaçlanmıştır. Bunun sağlanması
için zorunlu temel eğitim ve askerlik uy-
gulamalarına geçilmiştir. Açılan modern
eğitim kurumları ve ordu, birlikte uyum
içerisinde çalışmıştır. Bunun sonucunda
da ulus devlet anlayışı ilkesine sahip bir
vatandaş ordusu ortaya çıkmıştır (Görsel
4.40). XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’n-
de meydana gelen modernleşme hare-
ketlerinin özünde merkezileşme çabası
Görsel 4.40
Vatandaş ordusu yer almıştır. Modernleşme hareketleri kapsamında açılan eğitim
(Tablo) kurumlarında ve askerî teşkilatlarda, padişaha sadık bir ordu ve
toplum oluşması amaçlanmıştır.

150