Page 28 - Tarih 11 - Ünite 4

4. ÜNİTE

4.3. XIX. YÜZYILDA SOSYAL HAYATTAKİ DEĞİŞİMLER

TARTIŞALIM Avrupa’da XIX. yüzyılda meydana gelen ihtilallerin sosyal hayata
etkileri neler olabilir?

Nüfus ve Nüfuz
XIX. yüzyılda devletler, gelişmenin ana unsurlarından biri olan
nüfus gücü için çeşitli politikalar üretmiştir. Fetihler yapmak, hâ-
kimiyet sahasını genişletmek ve saygınlık kazanmak isteyen dev-
letler, özellikle askerî endişelerle nüfuslarını korumak istemiştir.

Avrupa’da XVI. yüzyılda gelişen ve XIX. yüzyıla kadar etkili olan
merkantilist ekonomi anlayışı, güçlü ve zengin bir devlet için nüfus
artışını desteklemiştir. Merkantilistlere göre nüfusun büyüklüğü;
siyasi, askerî ve mali açıdan önemli bir güçtür. Merkantilistler, ül-
kedeki nüfus artışıyla üretimin de artırılacağını ve bu durumun
hazineye gelir olarak yansıyacağına inanmıştır. Ülke dışından
yapılan göçler, nüfus artışı sağladığı için merkantilizmde olumlu
karşılanmıştır. Bu düşüncenin ürünü
olarak özellikle XVIII. yüzyılda Avru-
pa’da yaşanan nüfus artışı üretimi ve
ticareti artırmıştır. Ormanlar tarım
arazisine dönüştürülmüş, bataklık
veya tepeliklere kadar ziraat yaygın-
laşmıştır. Sanayileşme sonucunda da
kentler büyümüş ve göç hareketleri
(Görsel 4.34) hız kazanmıştır.
XIX. yüzyıldan itibaren nüfus, mer-
kantilizm anlayışında olduğu gibi
ulus devletler tarafından da zen-
ginliği artıran bir araç olarak görül-
müştür. Bu yüzyılda meydana gelen
Görsel 4.34
Avrupa’da yaşanan göçler siyasi, askerî, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlar, devlet yöneticilerini
ülke nüfuslarını artırmayı amaçlayan politikalar üretmeye yönelt-
miştir. Yöneticiler, nüfus artışını hızlandırıcı politikalarla devlet-
lerin politik-askerî güç kazanmasını sağlamaya çalışmıştır. Ayrıca
Avrupalı devletler, sosyo-ekonomik durumlarını güçlendirmek için
nüfustan faydalanmak istemiştir.

Avrupa’da sanayileşme ve kapitalizm süreçleriyle birlikte
insanlar, fabrikalara ve kentlere akın etmiştir. Bu nüfus ha-
reketleri sonucunda XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren
devletler, nüfuslarını tam olarak tespit etmek amacıyla nüfus
BİLİYOR MUSUNUZ?
sayımları yapma ihtiyacı duymuştur.

Devletlerin kullandığı imkân ve kabiliyetlerin tümü olan millî güç,
bizzat millet tarafından oluşturulur ve millete aittir. Demografik
güç, millî gücün en önemli unsurlarından biridir. Diğer millî güç
unsurlarının nicelik ve nitelik açısından desteklenmesinde de
demografik güç önemli bir işleve sahiptir.

146